قراره در این مقاله چی بدونیم:
- تاثیر بارداری بر ستون فقرات و کمر
- بارداری با وجود مشکلات کمر (دیسک کمر، انحراف ستون فقرات و..)
- راهکارهای کاهش درد کمر در بارداری
- آیا زایمان طبیعی با وجود مشکلات کمر امکان پذیره؟
بارداری با وجود مشکلات کمر: چالش ها و راهکارها
بارداری به‌خودی‌خود تغییرات زیادی در بدن مادر ایجاد می‌کنه؛ حالا اگر فرد از قبل دچار درد کمر یا مشکلات ستون فقرات بوده باشه، این دوره می‌تونه چالش‌برانگیزتر باشه. در این مقاله درباره‌ی بارداری با وجود مشکلات کمر توضیحات کاربردی ارائه می‌دیم.
تاثیر بارداری بر ستون فقرات و کمر
با پیشرفت بارداری، وزن جنین افزایش پیدا می‌کنه و این موضوع منجر به افزایش فشار بر ستون فقرات کمری می‌شه. همچنین به‌دلیل رشد رحم و تغییر مرکز ثقل بدن به سمت جلو، انحنای طبیعی ستون فقرات (لوردوز کمری) بیشتر می‌شه که این حالت، فشار بیشتری به عضلات و مهره‌های کمری وارد می‌کنه.
در کنار این موارد، ترشح هورمون ریلاکسین برای شل‌کردن رباط‌ها و مفاصل لگن (جهت آماده‌سازی برای زایمان) زمینه‌ساز درد، بی‌ثباتی و گاهی التهاب در کمر می‌شه. حالا وقتی یک خانم باردار از قبل هم مشکلات کمری مثل دیسک، اسکولیوز یا تنگی کانال نخاعی داشته باشه، اوضاع حساس‌تر می‌شه.
بارداری با وجود دیسک کمر
دیسک کمر از شایع‌ترین و مهم‌ترین مشکلات کمر محسوب می‌شه. در این شرایط، دیسک بین‌مهره‌ای که وظیفه‌ی جذب فشار و حفظ انعطاف‌پذیری ستون فقرات رو داره، ممکنه دچار بیرون‌زدگی یا پارگی بشه و به اعصاب اطراف فشار بیاره. حالا با اضافه شدن وزن جنین، افزایش فشار داخل شکم و تغییر مرکز ثقل بدن، این دیسکِ آسیب‌دیده ممکنه درد بیشتری ایجاد کنه یا حتی باعث بی‌حسی و گزگز پاها بشه.
از طرفی، چون در بارداری نمی‌شه همه‌ی روش‌های درمانی مثل داروهای ضدالتهاب یا فیزیوتراپی تهاجمی رو استفاده کرد، مدیریت درد باید با دقت بالا و تحت نظر پزشک انجام بشه. به‌خصوص در سه‌ماهه‌ی سوم، که بدن سنگین‌تر می‌شه و تحرک کمتر، ممکنه نشستن یا حتی خوابیدن هم سخت‌تر بشه. با این حال، اگر مراقبت‌ها درست انجام بشن، خیلی از خانم‌ها می‌تونن با وجود دیسک کمر، یک بارداری سالم رو تجربه کنن.
بارداری با وجود اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات معمولاً مشکلی برای بارداری ایجاد نمی‌کنه، به‌خصوص اگر خفیف باشه. اما در موارد شدید، ممکنه:
درد بیشتر در ناحیه کمر و لگن ایجاد بشه.
محدودیت در حرکات روزمره پیش بیاد.
انجام زایمان طبیعی سخت‌تر بشه.
اگر کسی اسکولیوز شدید داشته باشه، بهتره قبل از بارداری با پزشک ارتوپد مشورت کنه و حین بارداری هم به‌طور منظم توسط متخصص زنان و ارتوپدی پیگیری بشه.
راهکارهای کاهش درد کمر در بارداری
برای مدیریت و کاهش درد کمر در بارداری، راهکارهای متنوعی وجود دارن که اکثر این راه‌ها بی‌خطر و مؤثر هستن:
۱. ورزش های مناسب بارداری
ورزش‌های سبک دوران بارداری مثل پیاده‌روی روزانه، شنای سبک یا یوگای بارداری می‌تونن تأثیر زیادی روی تقویت عضلات پشت و شکم داشته باشن. وقتی این عضلات قوی‌تر باشن، بهتر می‌تونن از ستون فقرات حمایت کنن و فشار وارده به کمر کمتر می‌شه. البته این فعالیت‌ها باید متناسب با شرایط جسمی مادر و زیر نظر متخصص انجام بشن تا ایمنی جنین حفظ بشه.
۲. فیزیوتراپی در دوران بارداری
در مواردی که درد کمر در بارداری شدیدتره یا به علت مشکلاتی مثل دیسک کمر ایجاد شده، پزشک ممکنه فیزیوتراپی رو پیشنهاد بده. این جلسات معمولاً شامل چند روش مؤثر هستن:
تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات مرکزی بدن
ماساژ درمانی برای کاهش تنش عضلانی
استفاده از گرما یا سرما به صورت کنترل‌شده برای کاهش التهاب و تسکین درد
این اقدامات باید حتماً توسط فیزیوتراپیست‌های آشنا به شرایط بارداری انجام بشن تا خطری متوجه مادر و جنین نشه.
۳. استفاده از کمربند بارداری
کمربندهای طبی مخصوص بارداری طراحی شدن تا از شکم و کمر حمایت کنن و فشار وارده به لگن و ستون فقرات رو کمتر کنن. این کمربندها به خصوص در سه‌ماهه دوم و سوم که وزن جنین افزایش پیدا می‌کنه، می‌تونن خیلی کمک‌کننده باشن.
۴. وضعیت خواب مناسب
خوابیدن به پشت در دوران بارداری می‌تونه فشار زیادی روی رگ‌ها و ستون فقرات بیاره. برای همین، خوابیدن به پهلو (ترجیحاً پهلوی چپ) بهترین حالت در نظر گرفته می‌شه. قرار دادن یک بالش بین زانوها و یک بالش دیگر زیر شکم می‌تونه کمک کنه ستون فقرات در حالت طبیعی بمونه و فشار روی کمر کمتر بشه. استفاده از بالش‌های مخصوص بارداری هم تجربه‌ی خواب راحت‌تری رو فراهم می‌کنه.
آیا زایمان طبیعی با وجود مشکلات کمر امکان پذیره؟
وجود مشکلات کمر مثل کمردرد مزمن، دیسک کمر یا سابقه جراحی ستون فقرات، لزوماً به این معنا نیست که زایمان طبیعی ممکن نباشه. در واقع، بیشتر خانم‌هایی که این شرایط رو دارن، می‌تونن بدون مشکل خاصی زایمان طبیعی داشته باشن، به شرطی که از قبل توسط پزشک و متخصص ستون فقرات بررسی بشن.
دیسک کمر یا فتق دیسک، اگر خیلی شدید نباشه یا به عصب‌ها فشار نیاورده باشه، معمولاً مانعی برای زایمان طبیعی نیست. ولی اگر درد به پاها تیر بکشه یا بی‌حسی ایجاد شده باشه، ممکنه پزشک تصمیم بگیره گزینه‌ی زایمان سزارین رو بررسی کنه.
از طرفی، مادرانی که سابقه جراحی کمر یا فیوژن مهره‌ها دارن، بهتره حتماً قبل از زایمان با پزشک بیهوشی هم مشورت کنن، چون ممکنه انجام بی‌حسی اپیدورال در در این مادران محدودیت داشته باشه.
حرف آخر
بارداری به تنهایی می‌تونه باعث تغییراتی در کمر و ستون فقرات مادران بشه و درد ایجاد کنه. حالا بارداری با وجود مشکلات کمر ممکنه سخت‌تر از حالت عادی باشه، اما غیرممکن نیست. با رعایت نکات ساده، ورزش مناسب و پیگیری پزشکی، می‌شه این مسیر رو با آرامش بیشتری طی کرد.