تورم غدد لنفاوی چیه و چگونه درمان میشه؟
غدد لنفاوی یه بخش خیلی مهم از سیستم ایمنی بدن‌مون هستن. اونا مثل فیلتر عمل می‌کنن و جلوی پخش شدن عفونت‌ها و بیماری‌ها رو می‌گیرن. وقتی بدن‌مون دچار یه عفونت یا مشکل خاص میشه، این غدد ممکنه ورم کنن و به ما هشدار بدن. تو این مطلب می‌خوایم دقیق بررسی کنیم که اصلاً غدد لنفاوی چی هستن، چرا ورم می‌کنن، چه علائمی دارن و چه جوری میشه درمان‌شون کرد.
غدد لنفاوی چی‌ان اصلاً؟
غدد لنفاوی (که بهشون “لنف نود” هم می‌گن) یه جور برجستگی‌های کوچولو و لوبیاشکل هستن که توی جاهای مختلف بدن‌مون پخش شدن. مثلاً گردن، زیر بغل، کشاله ران یا حتی داخل قفسه سینه. این غده‌ها بخشی از یه سیستم خیلی مهم به اسم سیستم لنفاوی‌ان. کنار طحال، مغز استخوان و تیموس کار می‌کنن تا بدن‌مون بتونه از خودش در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و سلول‌های ناسالم دفاع کنه.
مایعی به اسم “لنف” از بین بافت‌ها رد میشه و این غده‌ها اون رو تصفیه می‌کنن. اگه عامل بیماری‌زا توش باشه، سلول‌های دفاعی داخل غدد لنفاوی وارد عمل می‌شن و باهاش مقابله می‌کنن.
چرا غدد لنفاوی ورم می‌کنن؟
ورم کردن این غده‌ها معمولاً یه جور عکس‌العمل بدنه. وقتی یه ویروس، باکتری یا حتی سلول سرطانی وارد بدن بشه، سیستم ایمنی سریع فعال میشه و این غده‌ها ممکنه متورم بشن. بعضی دلایل رایج برای ورم غدد لنفاوی ایناست:
۱. عفونت‌ها
- ویروسی: مثل سرماخوردگی، آنفولانزا یا مونونوکلئوز. اینا باعث می‌شن غده‌های گردن یا زیر فک ورم کنن.
- اچ‌آی‌وی (HIV): یکی از اولین نشونه‌های این ویروس می‌تونه تورم غدد باشه.
- باکتریایی: مثل گلودرد چرکی یا عفونت‌های دندون و لثه. حتی سل هم می‌تونه باعث ورم مزمن غده‌ها بشه.
- انگلی یا قارچی: مثلاً توکسوپلاسموز (که از گربه یا گوشت نیم‌پز میاد) یا عفونت‌های قارچی مثل کرم حلقوی هم می‌تونن علت باشن.
۲. بیماری‌های خودایمنی
بدن گاهی اشتباهی به خودش حمله می‌کنه. تو بیماری‌هایی مثل لوپوس یا آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی بیش‌فعال میشه و ممکنه غدد لنفاوی رو هم درگیر کنه.
۳. سرطان‌ها
- لنفوم (نوعی سرطان خود غدد لنفاویه) و لوسمی (سرطان خون) ممکنه باعث تورم بدون درد و پایدار بشن.
- بعضی وقتا هم سرطان‌های دیگه به غدد لنفاوی سرایت می‌کنن (متاستاز)، که باعث ورم‌شون میشه.
۴. داروها
یه سری داروها مثل داروهای ضدتشنج، ضد مالاریا یا حتی بعضی داروهای فشار خون، ممکنه عوارضی مثل تورم غده داشته باشن.
اگه غدد لنفاوی‌مون ورم کنن، چه علائمی ممکنه داشته باشیم؟
- یه برجستگی یا سفتی زیر پوست، مخصوصاً توی گردن، زیر بغل یا کشاله ران
- حساس شدن اون ناحیه یا درد موقع لمسش
- تب و عرق شبونه
- کاهش وزن بی‌دلیل
- خستگی همیشگی
- اگه این ورم بیشتر از دو هفته طول بکشه یا بزرگ‌تر بشه، باید حتماً جدی بگیریمش
چطوری می‌فهمن که دلیل ورم چیه؟
وقتی بری دکتر، اول با معاینه فیزیکی بررسی می‌کنه که غده کجاست، چقدر بزرگه، نرمه یا سفت، درد داره یا نه. اگه نیاز باشه، برات آزمایش خون یا عکس‌برداری مثل سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن می‌نویسه. گاهی هم ممکنه از غده یه نمونه کوچیک برداره (بیوپسی) تا تو آزمایشگاه بررسی کنن.
درمان تورم غدد لنفاوی
همون‌طور که گفتیم، درمان تورم غدد لنفاوی به علت اصلی اون بستگی داره. یعنی اول باید بدونیم که دقیقاً چی باعث تورم شده، بعدش می‌تونیم تصمیم بگیریم درمان چی باشه. در ادامه، شایع‌ترین روش‌های درمان رو با توجه به علت‌های مختلف می‌گم:
۱. درمان عفونت‌های ویروسی
- اغلب نیازی به درمان خاصی ندارن و با استراحت، مصرف مایعات گرم، تغذیه مناسب و داروهای کنترل‌کننده تب (مثل استامینوفن یا ایبوپروفن)، بدن خودش با ویروس مقابله می‌کنه.
- تورم غدد در این موارد معمولاً ظرف چند روز تا یک هفته خودبه‌خود کاهش پیدا می‌کنه.
۲. درمان عفونت‌های باکتریایی
- اگر علت تورم، باکتری باشه (مثل گلودرد چرکی یا آبسه دندانی)، باید آنتی‌بیوتیک مصرف بشه.
- آنتی‌بیوتیک باید حتماً با نسخه پزشک باشه، چون مصرف اشتباهش می‌تونه بدن رو مقاوم کنه.
- در موارد خاص که آبسه ایجاد شده، شاید نیاز به تخلیه جراحی باشه.
۳. درمان بیماری‌های خودایمنی
- بیماری‌هایی مثل لوپوس یا آرتریت روماتوئید با داروهای ضد التهاب، سرکوب‌کننده ایمنی یا استروئیدها درمان می‌شن.
- تورم غدد هم وقتی بیماری کنترل بشه، کم‌کم بهتر میشه.
۴. درمان سرطان‌ها
- اگر علت تورم، سرطان لنفوم، لوسمی یا متاستاز باشه، درمان به نوع و مرحله سرطان بستگی داره.
- روش‌های درمانی شامل:
- شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی
- جراحی (در موارد خاص)
- درمان هدفمند یا ایمونوتراپی
۵. درمان تورم ناشی از دارو
- اگه تورم غدد ناشی از مصرف دارویی خاص باشه، پزشک ممکنه دارو رو قطع کنه یا جایگزینش کنه.
- هرگز خودسرانه دارویی رو قطع نکنید، چون گاهی پیامدهای خطرناکی داره.
کی باید برای درمان غدد لنفاوی سریع بری دکتر؟
اگه دیدی یکی از این نشونه‌ها رو داری، بی‌خیال نشو:
- ورم غده بیشتر از دو هفته طول کشیده
- غده سفت و بدون حرکته
- همراه با کاهش وزن یا تب طولانیه
- شب‌ها بی‌دلیل عرق می‌کنی
- غده داره بزرگ‌تر میشه یا چندتا شدن
جمع‌بندی
در کل، غدد لنفاوی یه جورایی آژیر خطر بدن‌مونن. وقتی یه مشکلی، حتی کوچیک، تو بدن پیش میاد، این غده‌ها فعال می‌شن و ورم می‌کنن. بیشتر وقتا بی‌خطرن و خودشون خوب می‌شن، ولی اگه علائم عجیب یا طولانی‌مدت دیدی، حتماً جدی بگیرش و برو دکتر.