خُروپف یا صدای خرخر هنگام خواب، برای بسیاری از افراد چیزی بیش از یک صدای آزاردهنده نیست، مسئلهای که شاید فقط آرامش خواب شریک زندگی را مختل کند. اما پژوهشهای جدید نشان دادهاند که خروپف، بهویژه اگر مکرر و شدید باشد، میتواند زنگ خطری برای سلامت قلب و سیستم عروقی باشد. بهویژه وقتی خُروپف با اختلالی جدی به نام آپنه انسدادی خواب (OSA) همراه شود، احتمال خطر برای قلب بالا میرود.
فهرست مطالب
- خروپف چیست؟ و تفاوت بین خروپف ساده و خروپف هشداردهنده
- چطور خروپف و آپنه خواب قلب را تحت فشار قرار میدهند؟
- چقدر خُروپف با بیماری قلبی مرتبط است؟
- چه خُروپفهایی را باید جدی گرفت؟
- چه کارهایی میتوان انجام داد؟
- جمعبندی
در این مقاله بررسی میکنیم که خُروپف چگونه میتواند تأثیری فراتر از مزاحمت شبانه داشته باشد، مکانیسمهای بالقوه تأثیر بر قلب چیست؟ شواهد علمی چه میگویند؟ و در نهایت، اگر خروپف دارید، چه کارهایی باید انجام دهید تا سلامت قلب خود را حفظ کنید.
خروپف چیست؟ و تفاوت بین خروپف ساده و خروپف هشداردهنده
خُروپف چگونه شکل میگیرد؟
خروپف زمانی رخ میدهد که هنگام خواب، مسیر هوایی فوقانی، معمولاً در گلو یا حلق، کمی تنگ شود. عضلات مجاری تنفسی در زمان خواب شل میشوند، زبان یا بافتهای نرم پشت گلو ممکن است تا حدی عقب رفته یا به هم نزدیک شوند، عبور هوا در این شرایط لرزش ایجاد میکند و صدای خُروپف تولید میشود.
اگر خروپف گاهبهگاه و مختصر باشد، اغلب بیضرر است. اما اگر خروپف بلند، مداوم و همراه با وقفه تنفسی (توقف یا تنگی تنفس) باشد، ممکن است نشاندهنده آپنه باشد، وضعیتی که مجرای هوایی تا حدی یا کامل مسدود میشود و تنفس چندین ثانیه قطع میگردد.
تفاوت خُروپف ساده با خُروپف هشداردهنده چیست؟
- خُروپف ساده: گاهی، بیپیوسته با صدای متوسط و بدون وقفه تنفسی که اتفاق میافتد، معمولاً مشکل جدی سلامتی برای فرد ایجاد نمیکند.
- خُروپف هشداردهنده: خروپف بلند، مداوم، همراه با وقفه در تنفس، خفگی، بیدار شدن ناگهانی، نفسنفس زدن، خوابآلودگی روزانه یا احساس خستگی مزمن، این نوع خُروپف باید جدی گرفته شود.
بنابراین، خُروپف به خودی خود لزوماً خطرناک نیست، اما اگر صدای خروپف با نشانههای هشداردهنده همراه باشد، احتمال بیماریهای قلبی بالاتر میرود.
چطور خروپف و آپنه خواب قلب را تحت فشار قرار میدهند؟
چند مسیر بیولوژیکی وجود دارند که خُروپفبه شکل آپنه را به بیماری قلبی و عروقی مرتبط میکنند:
کاهش اکسیژن خون و استرس به قلب
در آپنه، مسیر هوایی بهطور موقت مسدود میشود و تنفس قطع یا بسیار کم میگردد. این مسدود شدن باعث کاهش سطح اکسیژن خون میشود. کاهش مداوم یا مکرر اکسیژن، بهویژه در شب، فشار شدیدی به قلب و عروق وارد میکند.
علاوه بر این، این افت اکسیژن و وقفه در تنفس میتواند منجر به آزاد شدن هورمونهای استرس، مثل آدرنالین و کورتیزول شود، یعنی سیستم عصبی سمپاتیک بدن فعال میشود، ضربان قلب و فشار خون بالا میرود و قلب تحت فشار مضاعف قرار میگیرد.
التهاب، فشار خون بالا و اختلال در عروق
تکرار وقفه تنفسی و کاهش اکسیژن میتواند باعث التهاب مزمن، آسیب به دیواره عروق، اختلال در عملکرد اندوتلیوم رگها و در نتیجه افزایش ریسک بیماریهای عروقی شود.
افزون بر این، آپنه خواب یکی از علل شایع فشار خون مقاوم به درمان است، فشار خون بالا خود عامل مهمی در بروز نارسایی قلبی، سکته و بیماری عروق کرونر است.
افزایش بار کاری قلب، بینظمی ضربان و خطر آریتمی
در نتیجه کاهش اکسیژن و فشار بالا، قلب مجبور است برای تأمین نیاز بافتها بیشتر کار کند. این فشار مداوم میتواند منجر به بزرگ شدن قلب، نارسایی قلب و آریتمی (بینظمی ضربان قلب) شود.
اختلال خواب مساوی است با خستگی و استرس
خُروپف و آپنه خواب معمولاً کیفیت خواب را مختل میکنند، بیدار شدنهای مکرر، خواب سبک یا سطحی، قطع خواب عمیق همه از عوارض آن هستند.. با گذشت زمان، خواب ناکافی یا بیکیفیت، استرس مداوم، خستگی روزانه و مشکلات کنترل استرس را به همراه دارد، همه اینها میتوانند ریسک بیماری قلبی را بالا ببرند.
چقدر خُروپف با بیماری قلبی مرتبط است؟
- بر اساس گزارشهای علمی خُروپف بهتنهایی منجر به نارسایی قلبی نمیشود، اما اگر خُروپف ناشی از آپنه باشد (انسداد راه هوایی در خواب)، خطر نارسایی قلبی و مشکلات قلبی افزایش مییابد.
- در تحقیقات متعدد، افرادی که آپنه خواب درماننشده دارند، فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر و نارسایی قلبی در آنها بیشتر گزارش شده است.
- برخی مقالات هشدار داده شده است که حتی خُروپف همراه با آپنه مزمن، حتی بدون تشخیص قطعی، ممکن است با افزایش خطر فشار خون بالا و بیماری قلبی همراه باشد؛ یعنی خُروپف بهعنوان “عامل هشدار“ محسوب میشود.
در نتیجه، شواهد بهطور مستمر ارتباط بین خُروپف آپنه و مشکلات قلبی را نشان میدهند، هرچند خروپف تنها نیز بهعنوان زنگ هشدار تلقی میشود و نیاز به بررسی دقیق دارد.
چه خُروپفهایی را باید جدی گرفت؟
اگر خُروپف دارید، به علائم زیر توجه کنید؛ اینها میتوانند نشانه آپنه در خواب یا سایر اختلالات خواب باشند و خطر قلبی را افزایش دهند:
- خُروپف مداوم، بلند و تکرارشونده
- وقفه تنفسی هنگام خواب، یعنی تنفس قطع میشود یا فرد نفسنفس میزند.
- بیدار شدن ناگهانی با احساس خفگی یا کمبود نفس
- خوابآلودگی شدید و خستگی مزمن در طول روز، حتی بعد از خواب کافی.
- سردرد صبحگاهی، خشکی دهان یا گلو بعد از خواب.
- تپش قلب، اضطراب شبانه یا فشار خون بالا.
- داشتن عوامل خطر دیگر مانند چاقی، مصرف الکل، استعمال سیگار یا سن بالا.
اگر چند مورد از این علائم را دارید، حتماً به پزشک یا متخصص خواب مراجعه کنید.
چه کارهایی میتوان انجام داد؟
۱. مشورت با پزشک و ارزیابی خواب
اگر خُروپف مداوم دارید و علائم هشداردهنده همراه است، پزشک ممکن است انجام آزمایش خواب مثل پولیسومنوگرافی را توصیه کند. این آزمایش شبانه، تنفس، اکسیژن خون، ضربان قلب و حرکات بدن را بررسی میکند تا آپنه یا اختلالات مشابه تشخیص داده شود.
۲. تغییر سبک زندگی
- کاهش وزن: چربی اضافی، بهویژه در گردن، مسیر هوایی را تنگتر میکند و باعث خُروپف و آپنه در خواب میشود. کاهش وزن کمک میکند راه تنفسی بازتر بماند.
- پرهیز از الکل و داروهای خوابآور قبل از خواب: الکل و برخی داروها عضلات گلو را شُل میکنند و خُروپف را تشدید میکنند.
- تغییر وضعیت خواب: خوابیدن به پهلو بهجای پشت ممکن است خُروپف را کاهش دهد چون زبان یا بافت نرم گلو کمتر احتمال دارد راه تنفسی را مسدود کند.
- رعایت بهداشت خواب: خواب کافی، منظم، محیط آرام و تاریک، اجتناب از کافئین نزدیک زمان خواب، همه در کاهش خُروپف و بهبود کیفیت خواب مؤثرند.
۳. درمان پزشکی
- استفاده از دستگاه (CPAP): این دستگاه در هنگام خواب فشار هوا را تأمین میکند تا راه هوایی باز بماند و از وقفه تنفس جلوگیری شود. این روش مؤثرترین درمان برای آپنه و کاهش خطرات قلبی است.
- وسیله محافظتی دهانی (مانند گارد دهان یا آرواره): در موارد خُروپف بدون آپنه یا خفیف، استفاده از وسیلههای محافظتی دهانی که زبان و فک را کمی جلو نگه میدارد، ممکن است مفید باشد.
- جراحی یا درمان ساختاری (در صورت آناتومی نامناسب): در صورت وجود مشکلات ساختمانی در بینی، کام نرم، لوزهها یا زبان، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی یا جراحی باشد.
۴. کنترل عوامل خطر قلبی و بررسی سلامت قلب
حتی اگر خُروپف دارید ولی علائم ضعیف است، بهتر است فشار خون، چربی خون و سلامت قلب خود را تحت نظر داشته باشید، چرا که آپنه خواب و خُروپف مزمن ممکن است اثرات طولانیمدتی داشته باشند
جمعبندی
خُروپف، اگرچه برای بسیاری صرفاً یک سروصدای شبانه است، اما میتواند هشدار مهمی برای سلامت قلب باشد، بهویژه وقتی مداوم، بلند و همراه با نشانههای اختلال خواب باشد. پژوهشها نشان میدهند که خُروپف همراه با آپنه میتواند فشار مضاعفی روی قلب وارد کند و باعث افزایش فشار خون، اختلال در عروق، التهاب و حتی نارسایی قلبی شود.
اما نکته مهم این است که همه خُروپفها خطرناک نیستند. خُروپف ساده و گهگاهی معمولاً مشکلی ایجاد نمیکند، اما خُروپف همراه با وقفه تنفسی، خفگی، خوابآلودگی روزانه یا عوامل خطر قلبی، باید جدی گرفته شود.
اگر شما یا شریک زندگیتان چنین خُروپفی دارید، بهترین کار مشورت با پزشک و احتمالاً انجام آزمایش خواب (پولیسومنوگرافی) است. تغییر سبک زندگی، درمان مناسب و مراقبت از سلامت قلب میتواند خطرات مرتبط به آن را بهشدت کاهش دهد. در نهایت، خُروپف، بهویژه خطرناکتر از آنچه تصور میشود، میتواند زنگ هشداری برای قلب باشد؛ پس به آن حتما توجه کنید.
منابع:
Healthline
MichiganMedicine