قراره در این مقاله چی بدونیم:
- کولیک نوزادی چیه و تا چه زمانی ادامه داره؟
- آیا ترکیب شیرمادر با تغذیه تغییر می‌کنه؟
- چه مواد غذایی کولیک نوزاد رو تشدید می‌کنن؟
- نکات تغذیه‌ای و کاربردی برای بهبود علائم کولیک
رژیم غذایی مادر شیرده برای کولیک نوزادی
کولیک نوزاد یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های والدین در ماه‌های اول پس از تولد است. کولیک معمولاً با گریه‌های شدید، ناگهانی و بدون علت مشخص خودش رو نشون می‌ده و ممکنه ساعت‌ها طول بکشه. گرچه این حالت در اغلب موارد موقت و گذراست اما فشار روانی زیادی به والدین، به‌ویژه مادر شیرده وارد می‌کنه.
با توجه به اینکه هنوز علت دقیقی برای کولیک پیدا نشده، یکی از فرضیه‌هایی که مطرح شده، نقش تغذیه مادر در کاهش علائم کولیک هست.
کولیک نوزادی چیه و تا چند ماهگی ادامه داره؟
کولیک نوزادی (Infantile Colic) به گریه‌های مکرر، شدید و بدون علت مشخص در نوزادان سالم گفته میشه که معمولاً در هفته دوم یا سوم زندگی شروع میشه و اغلب تا سه ماهگی ادامه داره.
کولیک نوزاد با قانون “سه‌تایی” تعریف میشه: گریه‌ی شدید بیش از سه ساعت در روز، بیش از سه روز در هفته و برای بیش از سه هفته. علت دقیق کولیک هنوز مشخص نیست، اما عواملی مثل نارس بودن دستگاه گوارش، گاز و نفخ شکم، حساسیت به شیر گاو یا اختلالات میکروبی روده از علل احتمالی هستن. با اینکه کولیک نگران‌کننده است، اما معمولاً خودبه‌خود برطرف میشه و نشانه‌ی بیماری خاصی نیست.
آیا ترکیب شیر مادر با تغذیه تغییر می کنه؟
شیر مادر یک ترکیب بی‌نظیر از مواد مغذی است که تحت تأثیر مستقیم رژیم غذایی مادر قرار می‌گیره. هرچند بدن مادر تا حدی مواد موردنیاز برای ساخت شیر رو از ذخایر خودش تأمین می‌کنه، ولی مواد خاصی مثل آلرژن‌ها، ترکیبات غذایی خاص یا محرک‌ها می‌تونن از طریق خون وارد شیر بشن و روی گوارش نوزاد اثر بذارن. حتی طعم شیر مادر هم در اثر مواد غذایی ممکنه تغییر کنه، مثلا سیر، پیاز، مارچوبه، کاری، دارچین و غذاهای ادویه‌دار معمولاً طعم شیر رو تغییر می‌دن.
چه مواد غذایی باعث تشدید دردهای کولیکی نوزاد میشه؟
در مطالعات مختلف، برخی از مواد غذایی به‌عنوان عوامل بالقوه‌ای که می‌تونن باعث ناراحتی گوارشی و کولیک و دل‌درد نوزاد بشن، شناسایی شدن. در ادامه به مهم‌ترین مواد غذایی محرک دردهای کولیکی نوزاد اشاره شده:
۱. محصولات لبنی گاوی
پروتئین گاوی یکی از شایع‌ترین عواملی است که با کولیک نوزاد در ارتباط هست. وقتی مادر از شیر گاو یا فرآورده‌های لبنی استفاده می‌کنه، پروتئین گاوی وارد شیر مادر میشه و ممکنه باعث حساسیت یا واکنش گوارشی در نوزاد بشه.
۲. غذاهای نفاخ
خوراکی‌هایی مثل لوبیا، عدس، کلم، گل‌کلم، بروکلی و پیاز ممکنه باعث افزایش گاز در دستگاه گوارش مادر بشن و به‌طور غیرمستقیم روی شیر مادر تأثیر بذارن. هرچند ارتباط قطعی اثبات نشده، اما برخی از مادران با حذف موقت غذاهای نفاخ، کاهش شدت علائم کولیک نوزادشون رو گزارش دادن.
۳. غذاهای حاوی کافئین
مصرف زیاد قهوه، چای سیاه، نوشابه‌های انرژی‌زا و شکلات ممکنه باعث تحریک‌پذیری بیشتر نوزاد و کاهش کیفیت خواب بشه. این وضعیت می‌تونه باعث بدتر شدن علائم کولیک نوزادی بشه.
۴. مواد آلرژی‌زا
غذاهایی مثل تخم‌مرغ، سویا، آجیل (به‌ویژه بادام‌زمینی) و گندم ممکنه در برخی نوزادان حساسیت ایجاد کنن. اگر نوزاد بعد از شیردهی با این غذاها علائمی مثل کولیک، کهیر یا استفراغ نشون بده، احتمال آلرژی وجود داره.
چطور ماده غذایی تشدید کننده کولیک نوزاد رو شناسایی کنیم؟
شواهد نشون داده مادرانی که رژیم غذایی حذف (elimination diet) رو تحت نظر پزشک شروع کردن، در برخی موارد کاهش علائم کولیک در نوزادشون رو تجربه کردن.
در این روش، مادر برای مدت کوتاهی برخی غذاهای مشکوک رو از رژیم غذایی خودش حذف می‌کنه و بعد به‌تدریج، یکی‌یکی این مواد رو دوباره وارد برنامه غذایی خودش می‌کنه. این کار به پزشک یا مشاور تغذیه کمک می‌کنه تا عامل احتمالی کولیک رو شناسایی کنن.
ولی باید دقت کرد که حذف طولانی‌مدت و خودسرانه‌ی گروه‌های غذایی مهم می‌تونه باعث کمبود مواد مغذی در بدن مادر بشه. پس این کار باید با نظارت حرفه‌ای انجام بشه.
نکات تغذیه ای برای مادران شیرده با نوزاد کولیکی
اگرچه کولیک ممکنه در هر نوزادی به صورت متفاوتی بروز کنه اما معمولا یک‌سری اصول اولیه و نکات تغذیه‌ای کمک‌کننده وجود داره که در ادامه با این نکات آشنا می‌شیم:
- رژیم غذایی متنوع، متعادل و سرشار از مواد مغذی داشته باشین.
- مصرف غذاهای فرآوری‌شده، سرخ‌شده و پرادویه رو کاهش بدین.
- آب زیاد بنوشین و از کم‌آبی بدن جلوگیری کنین.
- به واکنش‌های نوزادتون بعد از تغذیه دقت کنین و علائم غیرعادی رو ثبت کنین.
- در صورت تردید، با پزشک یا مشاور تغذیه درباره‌ی رژیم غذایی خودتون مشورت کنین.
نقش آرامش مادر در بهبود علائم کولیک نوزاد
نکته‌ی مهمی که نباید نادیده گرفته بشه، تأثیر حال روحی مادر بر شیر و نوزاد هست. استرس، اضطراب و خستگی بیش از حد می‌تونه کیفیت شیردهی و همچنین توانایی مادر در آرام‌سازی نوزاد رو کاهش بده.
استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مثل مدیتیشن، پیاده‌روی، خواب کافی و صحبت با مشاور می‌تونه به سلامت جسمی و روانی مادر کمک کنه و درنتیجه، غیرمستقیم روی کاهش علائم کولیک هم اثر بذاره.
حرف آخر
با اینکه هنوز علت دقیق کولیک نوزاد مشخص نیست و درمان قطعی هم نداره، اما شواهدی هست که نشون می‌ده غذای مادر شیرده می‌تونه در برخی نوزادان نقش محرک داشته باشه. حذف کنترل‌شده‌ی برخی از مواد غذایی، پیروی از رژیم متعادل، حفظ آرامش و پیگیری مداوم وضعیت نوزاد، می‌تونه کمک کنه تا این دوران سخت با فشار کمتری سپری بشه.