قراره چی بدونیم؟

• چه زمانی بچه رو از شیر بگیریم؟
• علائم از شیر گرفتن کودک
• شروع از شیر گرفتن کوچولو از ۶ ماهگی
• از شیر گرفتن ۷ تا ۱۰ ماهگی
• از شیر گرفتن کوچولو تو سن ۱۰ تا ۱۲ ماهگی
• ترفندهای سریع و صحیح از شیر گرفتن کودک
• قطع کامل شیر مادر و از شیر گرفتن نوزاد

تصمیم برای از شیر گرفتن؛ چطور شروع کنیم؟

بالاخره رسیدیم به اون جایی که تصمیم گرفتی شیردهی رو کم‌کم متوقف کنی، ولی نمی‌دونی دقیقاً باید از کجا شروع بشه. چه دلیل شخصی یا پزشکی داشته باشی، مهم اینه که این کار با هماهنگی پزشک انجام بشه. چه کوچولوت ۳ روزش باشه چه ۳ سالش، مطمئنیم کلی به این تصمیم فکر کردی و به همین دلیل تو این مطلب می‌خوایم یه عالمه نکته کاربردی برات داشته باشیم تا این مسیر برات راحت‌تر بشه.

سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می‌کنه که نوزاد تا ۶ ماهگی فقط شیر مادر بخوره و از ۶ ماهگی کم‌کم غذاهای جامد هم به رژیمش اضافه بشه. البته شیر مادر تا ۲ سالگی (یا حتی بیشتر) همچنان باید ادامه پیدا کنه، چون کلی فایده داره: سیستم ایمنی رو قوی‌تر می‌کنه، از عفونت‌ها جلوگیری می‌کنه و حتی کمک می‌کنه کوچولو راحت‌تر غذاهای جدید رو هضم کنه.

یه نکته خیلی مهم: هیچ سن قطعی و مشخصی برای از شیر گرفتن وجود نداره. هر بچه‌ای یه دنیای خاص خودشو داره و نیازهاش با بقیه فرق می‌کنه. شرایط زندگی مامان‌ها هم خیلی تاثیرگذاره. مثلاً ممکنه تو مجبور باشی بعد از ۶ ماهگی برگردی سر کار و طبیعتاً نمی‌شه مثل قبل به بچه شیر بدی.

چه زمانی بچه رو از شیر بگیریم؟

همون‌طور که گفتیم، از شیر گرفتن یه فرآیند تدریجیه و بهتره قدم‌به‌قدم پیش بری تا کوچولوت کم‌کم آماده بشه. اولین کاری که باید بکنی اینه که ببینی آیا بچه‌ات آمادگی خوردن غذای دیگه رو پیدا کرده یا نه. معمولاً این اتفاق دور و بر ۶ ماهگی می‌افته، ولی خب هر بچه‌ای دنیای خاص خودشو داره. پس بهتره این نشونه‌ها رو زیر نظر بگیری:

• زودتر از حد معمول گرسنه می‌شه.
• می‌تونه بدون کمک بشینه و گردنش رو خوب نگه داره.
• وقتی غذا تو دهنشه، نگهش می‌داره و فوری از زبونش بیرون نمی‌اندازه.
• وقتی دیگران غذا می‌خورن، کلی ذوق و شوق نشون می‌ده!
• وقتی می‌بینه غذا به سمتش می‌آد، دهانش رو باز می‌کنه.
• وقتی دیگه سیر شده یا دوست نداره بخوره، با خم شدن یا برگردوندن سرش بهت می‌فهمونه.

در ادامه می‌خوایم ببینیم تو سن‌های مختلف چطور می‌شه این روند از شیر گرفتن رو مدیریت کرد.

شروع از شیر گرفتن کوچولو از ۶ ماهگی

وقتی کوچولوت حدود ۶ ماهه شد، وقتشه که کم‌کم طعم غذاهای جدید رو تجربه کنه. البته این اصلاً به این معنی نیست که یه دفعه شیر رو قطع کنی! بلکه باید در کنارش، روزی یه وعده کوچیک غذای کمکی هم بهش بدی تا کم‌کم عادت کنه.

برای شروع چی خوبه؟ می‌تونی از سبزیجات و میوه‌های نرم و له‌شده شروع کنی. مثلاً جعفری، کلم‌بروکلی، سیب‌زمینی، سیب‌زمینی شیرین، هویج، سیب یا گلابی رو له کن و خیلی آروم بهش بده. حتی می‌تونی یه کم برنج رو با شیر خودت یا شیر خشک مخلوط کنی تا یه غذای نرم و مقوی درست بشه. فقط حواست باشه غذا خنک شده باشه که بچه اذیت نشه.

یه نکته مهم: غذاهایی که ممکنه آلرژی‌زا باشن رو خیلی کم و آروم به کوچولوت معرفی کن تا ببینی بدنش چطور واکنش نشون می‌ده. این خوراکی‌ها هم می‌تونن از ۶ ماهگی کم‌کم وارد برنامه غذایی بشن:

• شیر گاو (فقط تو غذا یا برای پخت‌وپز)
• تخم‌مرغ (حتماً کاملاً پخته باشه، خام یا نیم‌پز اصلاً ندین)
• غذاهای گلوتن‌دار مثل گندم و جو
• آجیل و بادام‌زمینی (حتماً خرد یا آسیاب‌شده)
• دونه‌ها مثل باقلا
• سویا
• ماهی

اگه دیدی بچه به یه غذایی حساسیتی نشون نداد، اون غذا رو بذار تو رژیم غذایی ثابتش تا خطر آلرژی رو به حداقل برسونی. حتماً یه سری هم به مطلبای مربوط به آلرژی غذایی بزن تا بدونی باید حواست به چه علائمی باشه.

ادامه مسیر از شیر گرفتن کوچولو تو سن ۷ تا ۱۰ ماهگی

خب، حالا کوچولوت حسابی تمرین کرده و کم‌کم داره راه می‌افته! این سن بهترین فرصته که تا می‌تونی کنار هم غذا بخورین، چون بچه‌ها خیلی چیزا رو با نگاه کردن به ما یاد می‌گیرن.

تا اینجا، کوچولوت کم‌کم می‌ره سمت سه وعده غذای اصلی: صبحونه، ناهار و عصرونه. خیلی مهمه که تو این وعده‌ها از خوراکی‌های مختلف استفاده کنی تا مطمئن شی همه مواد مغذی (مثل آهن) رو دریافت می‌کنه. یه نکته خیلی مهم: اصلاً لازم نیست به غذای بچه نمک یا شکر بزنی. نمک زیادی واسه کلیه‌های بچه خوب نیست و شکر هم می‌تونه باعث خراب شدن دندون‌هاش بشه.

یه چیزی که باید بدونی اینه که ممکنه یه غذا رو تا ۱۰ بار (یا حتی بیشتر!) به کوچولوت بدی تا بالاخره به مزه و بافتش عادت کنه. یه روز می‌بینی با اشتها همه چی رو می‌خوره، یه روز دیگه هم ممکنه کلاً بی‌خیال غذا بشه! این کاملاً طبیعیه و جای نگرانی نداره. فقط صبور باش و همچنان انواع غذاها رو امتحان کن، حتی اونایی که فکر می‌کنی دوست نداره. بچه‌ها خودشون کم‌کم یاد می‌گیرن که همه چی رو امتحان کنن.

یه نکته مهم دیگه: تا قبل از یک سالگی، نیازی نیست واسه کوچولوت میان‌وعده بذاری. اگه حس کردی بین وعده‌ها گرسنه شده، بهش شیر اضافه بده تا سیر بشه.

از شیر گرفتن کوچولو تو سن ۱۰ تا ۱۲ ماهگی

حالا کوچولوت حسابی داره وارد یک مرحله جدید می‌شه و در این بازه زمانی می‌تونی بهش کمک کنی که بیشتر غذا بخوره و شیر خوردنش رو کم‌کم کمتر کنه. تا قبل از یک سالگی، شیر مادر یا شیر خشک همچنان منبع اصلی تغذیه‌ست، ولی غذاهای جامد هم نقش پررنگ‌تری پیدا می‌کنن.

در این سن، کوچولوت باید سه وعده غذایی منظم داشته باشه و کم‌کم می‌تونی یک یا دو میان‌وعده سبک هم به برنامه‌اش اضافه کنی. مثلاً تکه‌های نرم میوه، ماست ساده یا کمی سبزیجات بخارپز شده خیلی گزینه‌های خوبی هستن.

همچنین وقتشه که کوچولو با غذاهای بافت‌دارتر آشنا بشه؛ یعنی دیگه همه چیز رو له نکن، بذار کم‌کم یاد بگیره خودش بجوه (البته همیشه زیر نظر باش!). این کار هم به تقویت ماهیچه‌های دهانش کمک می‌کنه هم مهارت غذا خوردنش رو بیشتر می‌کنه.

یک نکته دیگه: بچه‌ها در این سن خیلی کنجکاون و دوست دارن خودشون غذا رو لمس کنن یا حتی خودشون قاشق دست بگیرن. هرچند ریخت و پاش می‌شه، ولی بهتره اجازه بدی تجربه کنه. اینم یک جور یادگیریه!

و مثل همیشه، انتظار نداشته باش همیشه همه چیز رو خوب بخوره. بعضی روزا بیشتر غذا می‌خوره، بعضی روزا کمتر. تو فقط حواست باشه که انواع غذاها رو براش آماده کنی و به روند طبیعی‌ش اعتماد کنی.

ترفندهای سریع و صحیح از شیر گرفتن کودک

حالا که کودک شما آماده است و فرآیند از شیر گرفتن به مرحله آخر رسیده، باید آماده باشید که این مرحله، به خصوص اگر کودک به شدت به شیر شما وابسته است، ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد. در اینجا چند روش برای کمک به شما آورده شده است که به طور تدریجی و مؤثر از شیر گرفتن را انجام دهید.

۱. از شیر گرفتن با استفاده از صبر زرد
صبر زرد یک ماده طبیعی است که از صمغ درخت خاصی در مناطق گرمسیری استخراج می‌شود. این ماده به دلیل رنگ تیره و طعم تلخ خود باعث می‌شود کودک تمایل کمتری به شیر خوردن داشته باشد. مادران بسیاری از این روش استفاده کرده‌اند و نتایج خوبی به دست آورده‌اند. تنها کافیست کمی از صبر زرد را با آب رقیق کنید و روی سینه بمالید. در صورتی که کودک طعم تلخ آن را بچشد، ممکن است تمایلش به شیر خوردن کاهش یابد. اما باید مراقب باشید که صبر زرد ممکن است خاصیت مسهلی داشته باشد، بنابراین از مصرف زیاد آن خودداری کنید.

۲. از شیر گرفتن با عصاره زنجبیل
عصاره زنجبیل یک راهکار طبیعی دیگر است که می‌تواند کودک را از شیر مادر بی‌میل کند. زنجبیل طعم و بویی تند دارد که باعث می‌شود کودک دیگر علاقه‌ای به شیر خوردن نداشته باشد. مالیدن عصاره زنجبیل روی سینه به مدت چند روز می‌تواند کمک کند تا کودک متوجه شود که تغییرات در سینه اتفاق افتاده و دیگر شیر مانند قبل جذاب نیست. این روش نیز به تدریج کودک را از شیر مادر جدا می‌کند.

۳. استفاده از چسب یا رنگ برای جلوگیری از شیر خوردن
برخی مادران به این روش متوسل می‌شوند که سینه را با چسب یا رنگ بپوشانند تا کودک از خوردن شیر منصرف شود. اگرچه این روش در برخی موارد موثر است، اما باید مراقب عوارض آن باشید. استفاده از چسب ممکن است باعث تورم سینه شود و برای مادر دردناک باشد. همچنین، اگر از رنگ یا ماژیک استفاده کنید، ممکن است مواد شیمیایی وارد بدن کودک شده و او را بیمار کند. بنابراین، بهتر است این روش‌ها با احتیاط انجام شوند.

نکته مهم:
از شیر گرفتن، فرآیندی است که علاوه بر تغییرات جسمانی، نیازمند توجه به روان کودک نیز است. هنگام قطع شیر، در کنار کودک باشید و او را از نظر احساسی حمایت کنید. شیر دادن نه تنها تغذیه است، بلکه یک تجربه عاطفی برای کودک است که احساس امنیت و محبت از مادرش می‌گیرد. پس در این مرحله، تلاش کنید تا کودک احساس کند که از دست دادن شیر، به معنای از دست دادن مادرش نیست.

در این مرحله، صبر و حوصله شما می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. هر کودک به طور متفاوتی به این فرآیند واکنش نشان می‌دهد، پس به روند طبیعی آن احترام بگذارید و اجازه دهید که کودک با این تغییر سازگار شود.