نکات مهم:
● تغییرات روانی-جسمی و مراقبت بیشتر در بارداری
● مراقبت مفید در بارداری چه ویژگی هایی داره؟
● مراقبت یا نگرانی بیش از حد در بارداری چه ویژگی‌هایی داره؟
● تأثیر استرس و اضطراب بر سلامت مادر و جنین
● راهکارهایی برای ایجاد تعادل در مراقبت از بارداری
مرز بین احتیاط و نگرانی بیش از حد در بارداری
بارداری دوره‌ای است همراه با تغییرات، سوالات و گاهی تردیدها ونگرانی‌های بیش از حد.
بسیاری از مادران به‌ویژه در بارداری اول، باحساسیت زیادی مسیر مراقبت از خود و جنین رو دنبال می‌کنن.
اما این سؤال همیشه در ذهن هست: “آیا واقعاً این‌همه مراقبت در بارداری لازمه، یادارم زیادی سخت می‌گیرم؟”
این سوال نه تنها بین مادران باردار شایع می‌شه، بلکه حتی گاهی توسط اطرافیان هم مطرح می‌شه.
اما واقعا مرز بینمراقبت آگاهانه و وسواس بی‌مورد کجاست؟
در ادامه با بررسی این موضوع، به این سوال پاسخ خواهیم داد.
تغییرات روانی و جسمی دلیل مراقبت بیشتردر بارداری
بارداری، فرآیندی پیچیده است که با تغییرات فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی همراه می‌شه.
ترشح هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون منجر به نوسانات خلقی، اضطراب، حساسیت به محرک‌های محیطی و افزایش نیاز بهحمایت می‌شه.
طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ در Journal of Affective Disordersمنتشر شد، بیش از ۶۰٪ از زنان باردار درجاتی از اضطراب بارداری رو تجربه می‌کنن. این اضطراب معمولاً با مراقبت بیشتر نسبت به تغذیه، فعالیت‌های روزمره و سلامت جنین همراه است.
بنابراین تا حدی از حساسیت و مراقبت، طبیعی و حتی مفیده چون باعث افزایش آگاهی و پیشگیری از خطرات احتمالی می‌شه.
مراقبت مفید در بارداری چه ویژگی هایی داره؟
مراقبت‌های مفید و ضروری در دوران بارداری، بر اساس توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و انجمن متخصصان زنان و زایمان، شامل موارد زیر می‌شن:
● ویزیت‌های منظم دوران بارداری: حداقل ۸ بار مراجعه دربارداری‌های کم‌خطر
● تغذیه متعادل و مکمل‌های ضروری: مثل مصرف روزانه اسید فولیک، آهن، کلسیم و ویتامین D
● فعالیت بدنی سبک و مناسب: پیاده‌روی سبک یا ورزش‌هایمناسب بارداری (۳۰ دقیقه در روز)
● خواب کافی (حدود ۷ تا ۹ ساعت در شبانه‌روز)
● پرهیز از عوامل خطر مثل سیگار، الکل، استرس مزمن وداروهای بدون نسخه
اگر مراقبت‌های بارداری در همین چهارچوب باشن، نه‌تنها افراط نیستن، بلکه جزو نیازهای حیاتی دوران بارداری محسوب می‌شن.
مراقبت یا نگرانی بیش از حد در بارداری چهویژگی هایی داره؟
در مقابل، زمانی که مراقبت‌ها از حالت علمی و منطقی خارج می‌شن وجنبه‌ی اضطراب مزمن، کنترل بیش‌ازحد یا حتی وسواس پیدا می‌کنن، می‌تونن به خود مادر و روند بارداری آسیب برسونن.
نشانه‌های مراقبت بیش‌ازحد:
● چک کردن مکرر نشانه‌های خطر بدون وجود علائم واقعی
● مراجعه‌های غیرضروری به اورژانس یا پزشک
● خودداری از فعالیت‌های روزمره به دلیل ترس از آسیب به جنین
● جستجوهای مداوم اینترنتی درباره بیماری‌های نادر
● پرهیز افراطی از خوراکی‌هایی که خطر علمی ثابت‌شده‌ای ندارن.
مطالعات نشان دادن که اضطراب بیش‌ازحد در بارداری می‌تونه باافزایش خطر تولد نوزاد نارس، وزن پایین هنگام تولد و
حتی اختلالات اضطرابی در کودک در آینده مرتبط باشه. ( Journal of Clinical Psychiatry, 2020)
تأثیر استرس و اضطراب بر سلامت مادر وجنین
سطح بالای کورتیزول (هورمون استرس) در دوران بارداری می‌تونه بااختلال در رشد سیستم عصبی جنین، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، همراه باشه.
طبق گزارش NIH، مادرانی که در دوران بارداری اضطراب مزمن دارن، ۲.۳ برابر بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس هستن.
بنابراین اگر میزان مراقبت منجر به استرس مداوم بشه، باید مورد بازنگری قرار بگیره.
راهکارهایی برای ایجاد تعادل در مراقبت ازبارداری
برای اینکه بین مراقبت سالم در بارداری و اضطراب زیاد تعادل برقراربشه، چند راهکار علمی پیشنهاد می‌شه:
● پیروی از راهنمایی‌های پزشک و ماما؛ نه اینترنت یاشبکه‌های اجتماعی
● یادگیری تفاوت بین علائم طبیعی و علائم هشدار
● شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان یا جلسات مشاوره روانشناختی
● اختصاص دادن زمان به مراقبت‌های ذهنی مثل یوگا، مدیتیشن، تمرینات تنفسی
● مشورت با روانشناس در صورت احساس اضطراب دائمی یاافکار تکرارشونده
آیا همیشه زیاد مراقب بودن اشتباهه؟
در برخی شرایط خاص، مثل بارداری‌های پرخطر، سن بالای مادر، سابقه سقط، یا بیماری‌های زمینه‌ای، مراقبت بیشتر کاملاً منطقی و حتی ضروری است. در این موارد، سطح مراقبت باید بر اساس نظر پزشک ارتقا پیدا کنه و مادر هم باید با آگاهی، نه ترس، این مسیر رو طی کنه.
حرف آخر
اگر بخوایم این موضوع رو در یک جمله جمع‌بندی کنیم، باید بگیم: مراقبت در بارداری تا زمانی مفیده که بر پایه
علم و آگاهی باشه، نهترس و وسواس.
مادری که از خودش و جنین مراقبت می‌کنه، باید با اطلاعات درست، محیطیآرام و حمایت اطرافیان، روند بارداری رو با حس اطمینان پیش ببره. امازمانی که مراقبت تبدیل به دغدغه دائمی، اضطراب و اجتناب از زندگی روزمره می‌شه، لازمه که از مشاور کمک بگیری.