قراره چی بدونیم:
- اختلالات ریوی چیست؟
- بیماری های ریوی در دوران بارداری
- تأثیر اختلالات ریوی بر مادر باردار
- تأثیر اختلالات ریوی بر جنین
- مدیریت و درمان اختلالات ریوی در دوران بارداری
- نقش تغذیه و سبک زندگی در بهبود عملکرد ریه
- با مشاهده چه علائم خطری باید به پزشک مراجعه کرد؟
مشکلات ریوی و تأثیر آن در بارداری
بارداری، یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مراحل زندگی یک زن به حساب میاد و در این دوره، هرگونه مشکل جسمی یا بیماری زمینه‌ای می‌تونه روی مادر و جنین تأثیر بذاره. یکی از این مشکلات، اختلالات ریوی هست که گاهی باعث نگرانی‌های جدی می‌شه. در این مقاله قراره بررسی کنیم که اختلالات ریوی در بارداری چه پیامدهایی داره، چرا اهمیت پیدا می‌کنه و چطور می‌شه کنترلش کرد.
اختلالات ریوی چیست؟
اختلالات ریوی یا بیماریهای تنفسی، شامل گروهی از بیماری‌ها هستن که عملکرد طبیعی ریه‌ها رو مختل می‌کنن. از جمله مهم‌ترین این اختلالات می‌شه به موارد زیر اشاره کرد:
- آسم
- برونشیت مزمن
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- فیبروز ریوی
- عفونت‌های مزمن ریه مثل سل یا ذات‌الریه
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود ۸ تا ۱۰ درصد زنان باردار در آمریکا به نوعی از آسم فعال در بارداری مبتلا هستن. این آمار در کشورهای در حال توسعه ممکنه بیشتر باشه به دلیل آلودگی هوا و درمان‌نشدن به‌موقع.
بیماریهای ریوی معمولاً باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن می‌شن، که در دوران بارداری می‌تونه عواقب جدی‌تری به دنبال داشته باشه.
بیماری های ریوی در دوران بارداری
حتی در مادران سالم هم در سه‌ماهه سوم بارداری، حجم باقی‌مانده در ریه‌ها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کنه. حالا تصور کنین در خانمی که به آسم یا بیماری مزمن ریوی مبتلاست، این کاهش می‌تونه بسیار خطرناک‌تر باشه و موجب حملات شدید تنفسی بشه. در دوران بارداری، بدن مادر برای حمایت از رشد جنین دچار تغییرات فیزیولوژیکی زیادی می‌شه، برای مثال:
- حجم خون افزایش پیدا می‌کنه.
- نرخ تنفس بالاتر می‌ره.
- رحم در حال رشد ممکنه به دیافراگم فشار بیاره.
- سیستم ایمنی ممکنه کمی سرکوب بشه.
حالا اگر مادر قبلاً دچار اختلالات ریوی بوده باشه یا در بارداری به یکی از آن‌ها مبتلا بشه، این تغییرات می‌تونن شرایط رو تشدید کنن. در واقع، بدن مجبور می‌شه با منابع محدود اکسیژن، هم نیازهای مادر و هم نیازهای جنین در حال رشد رو تأمین کنه.
تأثیر اختلالات ریوی بر مادر باردار
زن بارداری که با بیماری ریوی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنه، ممکنه با علائمی مثل موارد زیر مواجه بشه:
- تنگی نفس شدیدتر از حالت معمول
- سرفه‌های مزمن یا خشک
- خستگی مفرط
- کاهش توان فیزیکی
- در موارد پیشرفته، کاهش اشباع اکسیژن خون
اگر این علائم تحت کنترل نباشن، مادر در معرض فشار خون بالا، پره‌اکلامپسی یا حتی نارسایی تنفسی قرار می‌گیره، که هم برای خودش خطر داره و هم برای سلامت جنین.
تأثیر اختلالات ریوی بر جنین
وقتی اکسیژن کافی به بدن مادر نرسه، طبیعتاً جنین هم دچار کمبود اکسیژن می‌شه. این کمبود مخصوصا در طولانی‌مدت ممکنه به مشکلات زیر منجر بشه:
- وزن پایین هنگام تولد
- زایمان زودرس
- اختلال در رشد مغزی یا ریوی جنین
- افزایش خطر مرگ جنین در رحم
پس می‌شه گفت که کنترل و درمان به‌موقع اختلالات ریوی در دوران بارداری، مستقیماً با سلامت جنین در ارتباط است.
مدیریت و درمان اختلالات ریوی در دوران بارداری
برخلاف تصور خیلی از مادران، اسپری‌های استنشاقی کورتونی که در آسم استفاده می‌شن، اگر طبق دوز تجویز‌شده مصرف بشن، هیچ خطری برای جنین ندارن و حتی ممکنه مانع از بروز حملات حاد و پرخطر بشن. این اطلاعات توسط کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG) تایید شده است.
اما یکی از چالش‌های بزرگ در این حوزه، انتخاب درمان‌های مؤثر و در عین حال ایمن برای جنین هست. برخی از روش‌های مدیریت اختلالات ریوی در بارداری شامل:
۱. پیگیری پزشکی منظم
مادر باید تحت نظر متخصص زنان و متخصص ریه باشه. تست‌های تنفسی (مثل اسپیرومتری) می‌تونن کمک کنن که وضعیت ریه‌ها ارزیابی و پایش بشه.
۲. مصرف داروهای بی‌خطر
برخی از داروهای تنفسی مثل استنشاقی‌های کورتونی یا برونکودیلاتورها ممکنه با تجویز پزشک در دوران بارداری قابل استفاده باشن و به کاهش علائم و عوارض کمک کنن.
۳. اجتناب از عوامل تشدیدکننده
مادر باید از تماس با آلودگی هوا، دود سیگار، گرد و غبار، مواد شیمیایی و عفونت‌ها دوری کنه.
۴. واکسیناسیون
تزریق واکسن‌هایی مثل آنفلوآنزا و کووید-۱۹ برای زنان باردار با بیماریهای ریوی توصیه می‌شه.
نقش تغذیه و سبک زندگی در بهبود عملکرد ریه
رژیم غذایی سالم و مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان، ویتامین C، E و امگا ۳ می‌تونه به سلامت سیستم تنفسی کمک کنه، همچنین:
- نوشیدن آب کافی
- خواب منظم
- پرهیز از استرس
- تمرینات تنفسی سبک (در حد توصیه پزشک)
همگی باعث بهبود وضعیت تنفس و افزایش انرژی مادر در طول بارداری می‌شن.
با مشاهده چه علائم خطری باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر زن باردار دچار علائم زیر بشه، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنه:
- تنگی نفس غیرطبیعی و پیشرونده
- درد قفسه سینه
- لب‌ها یا انگشتان کبود شده
- سرگیجه یا غش کردن
اینجور علائم ممکنه نشان‌دهنده تشدید اختلالات ریوی یا بروز یک عارضه جدی‌تر باشن.
حرف آخر
در مجموع، اختلالات ریوی در بارداری موضوعی بسیار مهم و قابل توجه هست. این اختلالات در صورت عدم کنترل می‌تونن هم برای مادر و هم برای جنین عواقب جدی به دنبال داشته باشن. خوشبختانه با پیگیری منظم، درمان‌های ایمن و رعایت سبک زندگی سالم، می‌شه این خطرات رو تا حد زیادی کاهش داد. هدف نهایی همیشه داشتن بارداری ایمن، سالم و بدون عارضه هست.