قراره چی بدونیم؟
- زردی نوزاد چیه؟
- علائم زردی نوزاد چیه؟
- چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زردی نوزاد چیه؟ چرا این‌قدر رایجه؟
زردی (یا همون یرقان نوزادی) اتفاقیه که باعث می‌شه پوست و سفیدی چشم نوزاد کمی زرد بشه. این زردی به‌خاطر بالا رفتن بیلی‌روبین در خون به وجود میاد؛ یه ماده‌ی زردرنگ که موقع شکستن گلبول‌های قرمز تولید می‌شه.
حالا چون کبد نوزاد هنوز اون‌قدری بالغ نیست که به‌سرعت بیلی‌روبین رو دفع کنه، این زردی خیلی وقتا ظاهر می‌شه.
حدود ۶۰ درصد نوزادان ترم و ۸۰ درصد نوزادان نارس توی هفته اول تولد زردی می‌گیرن!
پس اول از همه: اگه دیدی نوزادت زرد شده، هول نکن. خیلی وقتا طبیعیه و با کنترل، خودش برطرف می‌شه.
اما خب، همیشه هم نمی‌شه بی‌خیال بود.
تو این مقاله قراره با زبون ساده بهت بگیم چطوری توی خونه متوجه زردی نوزاد بشی، چه وقت‌هایی باید نگران شی و کی باید حتماً بری پزشک.
علائم ظاهری زردی: چطوری توی خونه چک کنیم؟
برای بررسی زردی نوزاد توی خونه، این روش‌ها رو امتحان کن:
۱. نور طبیعی مهمه
زردی رو فقط توی نور طبیعی روز (کنار پنجره یا فضای روشن) می‌شه خوب دید.
توی نور زرد یا نور لامپ اتاق ممکنه اشتباه برداشت کنی.
۲. روی پوست فشار بده و نگاه کن
با انگشتت به‌آرومی روی پوست نوزاد (مثلاً پیشانی یا سینه) کمی فشار بده، بعد انگشتت رو بردار:
- اگه رنگ زیر پوست سفید یا صورتی کم‌رنگ بود، احتمالاً زردی نداره یا خیلی کمه.
- اگه رنگ پوست بعد فشار زرد شد، زردی داره.
این روش رو روی قسمت‌های مختلف بدن امتحان کن: پیشونی، سینه، شکم، ران پا.
۳. سفیدی چشم رو بررسی کن
اگه سفیدی چشم نوزاد زرد شده، این نشونه‌ی مهمیه. معمولاً زردی وقتی بالاتر می‌ره، توی چشم هم خودشو نشون می‌ده.
۴. الگوی پخش شدن زردی
زردی معمولاً از بالا به پایین پخش می‌شه. یعنی:
- اول صورت زرد می‌شه
- بعد گردن و سینه
- اگه شدید باشه می‌رسه به شکم، ران و در نهایت کف پا و کف دست
هرچی زردی به قسمت‌های پایین‌تر بدن رسیده باشه، شدتش بیشتره.
چه علائمی هشداردهنده‌ان؟ کی باید بریم پزشک؟
در موارد زیر حتماً باید با پزشک مشورت کنی یا نوزاد رو ببری برای آزمایش بیلی‌روبین:
- زردی قبل از ۳۶ ساعتگی شروع بشه
- زردی خیلی شدید به نظر برسه یا توی کل بدن پخش شده باشه
- نوزاد بی‌حال، خواب‌آلود، یا کم‌اشتها باشه
- مدفوع نوزاد رنگ سفید یا خاکستری باشه یا ادرارش خیلی زرده
- نوزاد نارس باشه یا وزن تولدش کم باشه
- زردی بعد از روز پنجم بیشتر بشه یا تا بیش از دو هفته ادامه پیدا کنه
زردی چقدر باید باشه تا خطرناک حساب بشه؟
بیلی‌روبین با یه آزمایش ساده خون اندازه‌گیری می‌شه.
اعداد مهم (حدودی):
- زیر ۱۰ → معمولاً نیازی به درمان نیست
- بین ۱۰ تا ۱۵ → نیاز به بررسی و گاهی فتوتراپی خفیف
- بالای ۱۵ (مخصوصاً تو نوزادان زیر ۳ روز) → پیگیری فوری لازمه
نکته: شدت زردی تو ظاهر همیشه با عدد بیلی‌روبین هم‌خوانی نداره. یعنی یه نوزاد با ظاهر کم‌زرد ممکنه عددش بالا باشه. پس همیشه آزمایش دقیق‌تره.
آیا درمان زردی تو خونه ممکنه؟
گاهی بله، مخصوصاً وقتی زردی خفیفه و پزشک تشخیص داده که جای نگرانی نیست. چند راهکار خونگی (با مشورت پزشک) شامل:
- شیر دادن منظم (هر ۲–۳ ساعت)
- خوابوندن نوزاد در نزدیکی نور غیرمستقیم خورشید (۱۵–۲۰ دقیقه در روز)
- کنترل دمای بدن و تغذیه برای پیشگیری از کم‌آبی
ولی به هیچ‌وجه بدون نظر پزشک از چراغ‌های مهتابی یا داروهای گیاهی استفاده نکن! بعضی درمان‌های سنتی نه‌تنها مؤثر نیستن، بلکه ممکنه خطرناک هم باشن.
سوال پرتکرار:
«نوزاد زرد به نظر می‌رسه، ولی دکتر گفت مشکلی نیست. چرا؟»
دلیلش اینه که بعضی زردی‌ها فیزیولوژیک (طبیعی) هستن و با تغذیه مناسب و گذر زمان خوب می‌شن.
این نوع زردی معمولاً:
- بعد از ۲۴ ساعت اول شروع می‌شه
- شدت کمی داره
- تا روز هفتم به اوج می‌رسه و بعدش کم‌کم از بین می‌ره
جمع‌بندی:
اگه پوست نوزادت زرد به نظر می‌رسه، آروم باش.
توی نور طبیعی، با فشار دادن پوست و نگاه به چشم‌ها و بدن، یه بررسی کلی بکن.
اگه حس کردی زردیش زیاده یا نگران شدی، سریع برو دکتر چون با یه آزمایش ساده می‌فهمن مشکل جدیه یا نه.
یادت نره: زردی، اگه به‌موقع کنترل بشه، کاملاً قابل‌درمان و بی‌خطره.
ولی اگه رها بشه و شدید بشه، ممکنه به مغز آسیب بزنه.
پس نگران نباش، ولی هم بی‌خیال هم نباش!