آیا فرزندِ بیشتر موجب شادی میشه یا استرس؟
قراره چی بدونیم؟
- چرا بعضی خانواده‌ها با بچه‌های بیشتر خوشحال‌ترن؟
- چرا فرزند بیشتر ممکنه استرس‌زا باشه؟
- آیا تعداد فرزند با شادی رابطه‌ی مستقیم داره؟
این سؤالی پیچیده است و پاسخ به اون به عوامل مختلفی بستگی داره. به طور کلی، داشتن فرزند بیشتر می‌تونه به عنوان منبع شادی و نشاط برای خانواده تلقی بشه، اما همچنین می‌تونه دغدغه‌ها و چالش‌های بیشتری رو به همراه داشته باشه.
برخی از افراد معتقدن که فرزند بیشتر به معنای شادی بیشتره. اون‌ها معتقدند که حضور فرزندان، خانواده رو از یکنواختی خارج می‌کنه و شادی و نشاط بیشتری رو به ارمغان میاره. همچنین، فرزندان می‌تونن به والدین در دوران پیری کمک کنن و از تنهایی اون‌ها جلوگیری کنن. به عنوان مثال، یک منبع به نقل از وزیر بهداشت، فرزند آوری رو موجب تحکیم خانواده و نشاط در جامعه دانسته است. در مقابل، برخی دیگر معتقدن که فرزند بیشتر، دغدغه بیشتره. اون‌ها می‌گویند که تربیت فرزندان، به خصوص در دوران مدرن، نیاز به زمان، انرژی و منابع مالی زیادی داره. افزایش تعداد فرزندان می‌تونه بار مالی خانواده رو افزایش بده و همچنین می‌تونه به کاهش زمان و انرژی والدین برای رسیدگی به نیازهای خود و یکدیگر منجر بشه. به علاوه، برخی از والدین نگران هستن که فرزندانشون در آینده با مشکلات و چالش‌هایی مواجه شوند که ممکنه نتونن اون‌ها رو به خوبی حل کنن.
چرا بعضی خانواده‌ها با بچه‌های بیشتر خوشحال‌ترن؟
۱. حس معنا و هدف
خیلی از مادرها و پدرها می‌گن که حضور چند تا بچه توی خونه، باعث میشه زندگی‌شون عمیق‌تر و پرمفهوم‌تر بشه. صدای خنده‌های چند تا بچه، بازی‌هاشون، وابستگی‌ها و مراقبت‌هایی که بین‌شون شکل می‌گیره، می‌تونه حس رضایت درونی زیادی بیاره.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ در دانشگاه Bielefeld آلمان انجام شد، نشون داد که والدین دارای ۴ فرزند یا بیشتر، به‌ویژه در سنین بالاتر، از سطح شادی بیشتری گزارش داده‌اند. علتش هم معمولاً ثبات خانوادگی، ارزش‌های سنتی، و حس اتصال اجتماعی بالاتریه که بین اعضای این خانواده‌ها شکل می‌گیره.
۲. تجربه و آمادگی بیشتر
خانواده‌هایی که بچه‌های بیشتری دارن، معمولاً تجربه بیشتری هم توی بچه‌داری پیدا کردن. یعنی وقتی بچه دوم، سوم یا چهارم میاد، دیگه اون استرس‌ها و نگرانی‌های اول کار وجود نداره. خیلی چیزها براشون جا افتاده‌تره و با اعتماد به‌نفس بیشتری تربیت می‌کنن.
چرا فرزند بیشتر ممکنه استرس‌زا باشه؟
۱. افزایش دغدغه‌های مالی
واقعیت اینه که بزرگ کردن بچه‌ها فقط به شیرخشک و پوشک محدود نمی‌شه. آموزش، بهداشت، تفریح، پوشاک، خوراک و هزار هزینه‌ی دیگه هست که با زیاد شدن تعداد بچه‌ها، تصاعدی بالا می‌ره.
طبق گزارشی از OECD در سال ۲۰۲2، هزینه‌ی متوسط بزرگ کردن یک کودک تا سن ۱۸ سالگی در کشورهای توسعه‌یافته، چیزی بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار دلار برآورد شده. حالا تصور کنید این عدد ضربدر سه یا چهار بشه، اون وقت فشار مالی واقعاً سنگین میشه.
۲. کاهش زمان شخصی و فرسودگی والدین
با هر بچه‌ای که به خانواده اضافه میشه، زمان آزاد پدر و مادر هم کمتر میشه. مادرها مخصوصاً بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرن چون معمولاً بار اصلی مراقبت از بچه‌ها روی دوش اوناست.
مطالعات دانشگاه UCLA نشون داده که مادرانی که بیش از دو فرزند دارند، سطح بالاتری از خستگی ذهنی، اختلال خواب و حتی احساس فرسودگی عاطفی رو تجربه می‌کنن. مخصوصاً اگه حمایت کافی از همسر یا اطرافیان نداشته باشن.
عوامل مؤثر بر اینکه بچه‌ی بیشتر شادی میاره یا نه
۱. ویژگی‌های شخصیتی والدین
بعضی از آدم‌ها ذاتاً صبورتر، منظم‌تر یا باانرژی‌ترن. برای این افراد، داشتن بچه‌های بیشتر ممکنه حتی لذت‌بخش‌تر باشه. ولی برای کسی که با استرس یا شلوغی زیاد راحت نیست، دو بچه هم می‌تونه سخت باشه.
۲. حمایت خانواده و شبکه اجتماعی
اگر خانواده‌ی گسترده‌ای دارید که در مراقبت از بچه‌ها کمکتون می‌کنن—مثل مادربزرگ، خاله، یا دوستان نزدیک—قطعاً فشار روزمره کمتر میشه. داشتن شبکه‌ی حمایت عاطفی و عملی، عامل مهمیه توی رضایت والدین.
۳. رابطه‌ی بین والدین
داشتن بچه‌ی بیشتر، مثل یه امتحان جدی برای رابطه‌ی زناشویی هم هست. اگه زوج‌ها مهارت گفت‌وگو، تقسیم مسئولیت و حمایت از هم رو بلد نباشن، بچه‌ی بیشتر می‌تونه رابطه رو به چالش بکشه.
چه زمانی بچه‌ی بیشتر می‌تونه شادی بیاره؟
- وقتی که بین بچه‌ها فاصله‌ی سنی مناسبی وجود داره
- وقتی که از نظر مالی، حداقل‌ِ نیازهای زندگی تأمین شده
- وقتی که همسر حمایت‌گر و مشارکت‌کننده‌ای دارید
- وقتی که خودتون به لحاظ روانی آمادگی بچه‌ی بیشتر دارید، نه صرفاً از روی فشار اجتماعی یا سنت
آیا تعداد فرزند با شادی رابطه‌ی مستقیم داره؟
نه دقیقاً. طبق مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۱ در نشریه‌ی علمی Journal of Happiness Studies منتشر شد، تعداد فرزندان در صورتی به افزایش رضایت از زندگی منجر میشه که شرایط کلی خانواده (مثل وضعیت مالی، حمایت اجتماعی و سلامت روان والدین) هم مساعد باشه.
در واقع، خانواده‌ای با یک بچه ولی آرامش، صمیمیت و حمایت متقابل، ممکنه بسیار خوشحال‌تر از خانواده‌ای با سه بچه و تنش و نارضایتی باشه.
جمع‌بندی: شادی بیشتر یا دغدغه بیشتر؟
در نهایت، اینکه فرزند بیشتر شادی میاره یا نه، کاملاً بستگی به شرایط خودتون داره.
نه یه نسخه‌ی ثابت برای همه وجود داره، نه یه عدد جادویی که بگه تا این تعداد بچه خوشحال می‌مونی.
پس قبل از تصمیم‌گیری برای فرزند دوم، سوم یا چهارم، بهتره:
- یه نگاهی به شرایط اقتصادی، عاطفی و روانی خودتون بندازید
- با همسرتون حسابی حرف بزنید و هر دو به نتیجه برسید
- و از همه مهم‌تر، بدونید که کیفیت رابطه‌ها توی خونه، مهم‌تر از تعداد آدم‌های توی خونه‌ست
اگه به‌تازگی در فکر آوردن یه بچه‌ی دیگه هستید، شاید بد نباشه این مقاله رو با همسرتون هم بخونید و با هم سبک‌سنگینش کنید. چون تصمیمی به این بزرگی، فقط از روی «دلم یه بچه‌ی دیگه می‌خواد» نباید گرفته بشه—بلکه باید از روی آمادگی واقعی باشه، برای ساختن یه خونه‌ی شادتر، نه فقط شلوغ‌تر.