قراره چی بدونیم:
- انواع رایج کم خونی در بارداری
- عوامل خطرساز کم خونی در بارداری
- علائم و نشانه های کم خونی در بارداری
- عوارض کم خونی درمان نشده در بارداری برای مادر و جنین
- تشخیص کم خونی در بارداری
- بهترین روش های درمان کم خونی در بارداری
- رژیم غذایی برای درمان و پیشگیری از کم خونی در بارداری
- اقدامات ضروری برای پیشگیری از کم خونی در بارداری
همه چیز درباره ی کم خونی در بارداری: از علائم تا پیشگیری
کم‌خونی در بارداری یکی از شایع‌ترین مشکلاتی‌ست که سلامت مادر و جنین رو تهدید می‌کنه. زمانی که بدن مادر به اندازه کافی گلبول قرمز یا هموگلوبین نداشته باشه، اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها و جنین دچار اختلال میشه. چون در دوران بارداری حجم خون مادر افزایش پیدا می‌کنه، نیاز به آهن و مواد مغذی بیشتر میشه و همین ممکنه باعث بروز کم‌خونی بارداری بشه.
انواع کم خونی در بارداری (کدام کم خونی در دوران بارداری بیشتر دیده میشه؟)
کم‌خونی فقط یک نوع خاص نداره، مخصوصاً در بارداری که شرایط خاصی وجود داره. شایع‌ترین انواع کم‌خونی در بارداری شامل موارد زیر هستن:
کم خونی فقر آهن
این نوع، رایج‌ترین کم‌خونی در دوران بارداری محسوب میشه که علت اصلی این نوع کم خونی دریافت ناکافی آهن در رژیم غذایی یا مصرف ناکافی مکمل‌های ضروری هست.
کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک
اسید فولیک برای ساختن گلبول‌های قرمز لازم هست. کمبود اسید فولیک می‌تونه به کم‌خونی منجر بشه.
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
کمبود B12 معمولاً در مادرانی دیده میشه که رژیم گیاه‌خواری سخت دارن یا جذب این ویتامین در بدنشون دچار مشکل شده.
عوامل خطرساز کم خونی در بارداری
هر خانم بارداری ممکنه دچار کم‌خونی بشه، ولی بعضی از عوامل باعث افزایش خطر می‌شن:
- بارداری دوقلو یا چندقلو
- فاصله‌ی کم بین بارداری‌ها
- تغذیه ضعیف و کم‌آهن
- سابقه‌ی قاعدگی‌های با خونریزی شدید
- ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل بیماری کلیوی
- مصرف نکردن مکمل‌های دوران بارداری
- ویار شدید و استفراغ زیاد در سه‌ماهه اول
علائم و نشانه های کم خونی در بارداری (از کجا باید بفهمیم که دچار کم خونی شدیم؟)
علائم کم‌خونی در بارداری ممکنه ابتدا خفیف باشن و به چشم نیاد، ولی به‌مرور تشدید می‌شن:
- خستگی و خواب‌آلودگی مفرط
- رنگ‌پریدگی پوست و لب‌ها
- سرگیجه و سردرد
- تپش قلب
- نفس‌تنگی حتی در حالت استراحت
- احساس ضعف یا بی‌حالی
- بی‌حسی یا سردی دست و پا
- ناخن‌های شکننده و ریزش مو
کم خونی درمان نشده در بارداری چه عوارضی برای مادر و جنین داره؟
بی‌توجهی به کم‌خونی در دوران بارداری می‌تونه خطرات جدی‌ای به همراه داشته باشه:
عوارض کم خونی برای مادر:
- افزایش احتمال خونریزی حین یا بعد از زایمان
- ضعف سیستم ایمنی
- افسردگی پس از زایمان
- کاهش توانایی در تحمل درد زایمان
عوارض کم خونی برای جنین:
- زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- تأخیر در رشد داخل رحم
- خطر مرگ جنین در موارد نادر و شدید
تشخیص کم خونی در بارداری (بررسی های آزمایشگاهی لازم)
برای تشخیص کم‌خونی دوران بارداری، پزشک معمولاً آزمایش‌های زیر رو درخواست می‌کنه:
- CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی): بررسی سطح هموگلوبین و هماتوکریت
- سطح فریتین خون: برای تعیین ذخایر آهن
- آزمایش ویتامین B12 و اسید فولیک
- بررسی اشکال گلبول‌های قرمز (در موارد خاص)
با این آزمایش‌ها مشخص میشه که کم‌خونی وجود داره یا نه و اگر هست، از چه نوعی‌ست.
بهترین روش های درمان کم خونی در بارداری
درمان بستگی به شدت کم‌خونی و نوع آن داره:
در کم خونی خفیف تا متوسط:
- مکمل آهن خوراکی (مثل فروس سولفات یا فومارات آهن)
- مکمل اسید فولیک و ویتامین‌های دوران بارداری
- اصلاح رژیم غذایی با مصرف منابع غذایی غنی از آهن
در کم خونی شدید:
- تزریق وریدی آهن، مخصوصاً اگر جذب خوراکی ضعیف باشه یا مادر تحمل قرص رو نداشته باشه.
- در موارد خیلی خاص، انتقال خون
پزشک ممکنه بر اساس نتایج آزمایش، ترکیبی از روش‌های بالا رو تجویز کنه.
رژیم غذایی مناسب برای درمان و پیشگیری از کم خونی در دوران بارداری
تغذیه نقش خیلی مهمی در کنترل و پیشگیری از کم‌خونی بارداری داره. این غذاها حتماً باید در برنامه غذایی باشن:
منابع غنی از آهن:
- گوشت قرمز، جگر، مرغ و ماهی
- زرده تخم‌مرغ
- حبوبات (عدس، لوبیا، نخود)
- اسفناج، کلم بروکلی، چغندر
- غلات صبحانه غنی‌شده با آهن
منابع ویتامین C (برای افزایش جذب آهن):
- پرتقال، کیوی، توت‌فرنگی
- فلفل دلمه‌ای، گوجه‌فرنگی
- آب لیموی تازه
منابع اسید فولیک:
- سبزیجات سبز تیره
- آجیل و مغزها
- موز و آووکادو
- غلات کامل
اقدامات ضروری برای پیشگیری از کم خونی در بارداری
برای پیشگیری از کم‌خونی در بارداری باید این نکات رو رعایت کنی:
- مصرف آهن بهتره با معده خالی باشه و مصرف همزمان آهن با کلسیم برای جذب آهن تداخل ایجاد می‌کنه.
- شروع مصرف مکمل آهن و اسید فولیک از اوایل بارداری یا حتی قبل از بارداری
- رژیم غذایی غنی از آهن و ویتامین‌های مورد نیاز (جذب آهن از منابع حیوانی بهتر از منابع گیاهی خواهد بود.)
- بررسی منظم آزمایش خون در طول بارداری
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌هایی که جذب آهن رو کاهش می‌دن (مثل چای سیاه بلافاصله بعد از غذا).
حرف آخر
کم‌خونی در بارداری یک مشکل شایع اما قابل پیشگیری و درمان محسوب میشه. با رعایت اصول تغذیه، مصرف مکمل‌های مناسب، بررسی منظم آزمایش‌ها، می‌تونی سلامت خودت و جنین رو حفظ کنی.