تأثیر مستقیم رفتار والدین بر شخصیت و آینده کودکان

فکر می‌کنم همه‌مون قبول داریم که نقش خانواده در شکل گرفتن شخصیت کودکان خیلی پررنگه. از همون اول که یک کوچولو چشم باز می‌کنه، انگار یک دوربین روشن کرده و داره از ما فیلم می‌گیره. این همون داستان الگوپذیری کودکان از بزرگترهاست، مخصوصاً پدر و مادرشون. در این نوشته می‌خوایم با هم ببینیم رفتار والدین چطوری روی کودکان اثر می‌ذاره و چرا باید حواسمون به این نکته در تربیت فرزند باشه.

الگوپذیری کودکان از والدین

خیلی ساده اگر بخوایم الگوپذیری کودکان از والدین رو تعریف کنیم، یعنی کودکان ناخودآگاه از کارها و حرف‌های آدم‌های اطراف و بزرگ‌ترها، به‌خصوص مامان و بابا، تقلید می‌کنن. یک غریزه که از نوزادی  و بدو تولد همراهشونه و کمکشون می‌کنه مسائل و موضوعات جدید رو یاد بگیرن.

نظر روان‌شناس‌ها در مورد الگوپذیری کودکان از والدین

روان‌شناس‌ها میگن این تمایل به تقلید از رفتار والدین یک موضوع طبیعیه و از سن خیلی کم شروع می‌شه. مثلاً وقتی می‌بینن شما چطوری قاشق دستتون می‌گیرین یا چطوری با بقیه حرف می‌زنین، اون‌ها هم سعی می‌کنن همون کار رو تکرار کنن. اینجوریه که مهارت‌های اجتماعی اولیه و اینکه چی خوبه و چی بده رو از طریق دیدن رفتار والدین یاد می‌گیرن.

والدین واقعاً اولین و مهم‌ترین الگو برای کودکان هستن. دلیلش هم این هستش که بیشتر از هر کس دیگر‌ی با کودک وقت می‌گذرونن. کودکان علاوه بر اینکه به حرف‌هایی که می‌زنیم دقت می‌کنن، به تمام حرکات ما، حتی اخم کردن یا لبخند زدنمون هم حساسن. هر چیزی که کودک از ما می‌بینه، یک درس برای تربیت فرزند محسوب می‌شه.

اگر ساده‌تر بخوایم بگیم مثلا اگر ببینن ما موقع عصبانیت داد می‌زنیم، یاد می‌گیرن که این یک روش برای نشون دادن ناراحتیه. پس حواسمون باشه که این مسائل رو جلوی کودک بیشتر رعایت کنیم.

تأثیر مستقیم رفتار والدین بر آینده فرزندان

چطور رفتار والدین می‌تونه سرنوشت و شخصیت کودکان رو شکل بده؟ اگر یک کودک در خانه‌ای بزرگ می‌شه که پدر و مادرش همیشه با انرژی مثبت و لبخند با مشکلات روبرو می‌شن؛ طبیعتا، کودک هم یاد می‌گیره که مثبت‌نگر باشه.

برعکس، اگر محیط خانه پر از داد و بیداد و پرخاشگری باشه، اون کودک هم احتمالاً همین الگوها رو تکرار می‌کنه. حتی چیزهای ساده‌تری مثل اضطراب ما هم می‌تونه روی کودکان تأثیر بذاره. یکی از مهم‌ترین مسائل در رفتار والدین، داشتن ثباته.

یعنی اگر یک روز برای یک کار تشویقش کنیم و فردا برای همون کار دعواش کنیم، کودک گیج می‌شه و احساس امنیتش کم می‌شه. رفتار والدین می‌تونه کمک کنه که یک تربیت فرزند مسئولیت‌پذیر داشته باشیم یا برعکس، فرزندی بار بیاریم که همیشه به دیگران وابسته است.

الگوهای رفتاری والدین برای آیند کودک

الگوهای رفتاری که کودکان از ما یاد می‌گیرن، فقط مربوط به دوران کودکی نیست. این الگوها می‌تونن تا بزرگسالی همراهشون باشن و حتی روی نقش خانواده خودشون در آینده هم تأثیر بذارن. مثلاً کسی که در بچگی دیده پدر و مادرش با گفتگو مشکلاتشون رو حل می‌کنن، احتمالاً در زندگی مشترک خودش هم همین روش رو پیش می‌گیره.

برای همین خیلی مهمه که ما به عنوان والدین، حواسمون به رفتار والدین خودمون باشه و اگه لازم شد، سعی کنیم چرخه‌های معیوب رفتاری رو بشکنیم. گاهی وقت‌ها بد نیست نگاهی هم به نقش خانواده اولیه‌ خودمون بندازیم و ببینیم چه چیزهایی رو از اونجا با خودمون آوردیم. این خودآگاهی قدم اول برای یک تربیت فرزند با تربیته.

نقش خانواده در ایجاد محیطی سالم برای تربیت فرزند

چطور می‌تونیم یه محیط خوب و سالم در خانه درست کنیم که به تربیت فرزند کمک کنه؟

1. برقراری فضای گفتگو و اعتماد در خانه

فضای اعتماد در خانه یعنی کودکان بتونن راحت حرف‌هاشون رو به ما بزنن و از ما نترسن. وقتی پدر و مادر با احترام متقابل با هم و با کودکان رفتار می‌کنن، حس ارزشمندی رو در وجود کودک تقویت می‌کنن. اینجوری محیطی درست می‌شه که الگوپذیری کودکان بیشتر به سمت رفتارهای مثبت می‌ره. اگر کودک ببینه مامان و بابا با آرامش با هم حرف می‌زنن، اون هم یاد می‌گیره که برای خواسته‌هاش داد نزنه.

2. اصلاح رفتار پدر و مادر برای تربیت فرزند

برای اینکه بتونیم رفتار بهتری در تربیت فرزند داشته باشیم، چند تا راهکار عملی هم وجود داره. اول از همه، خوبه که یکم روی رفتارهای خودمون دقیق بشیم و ببینیم چه عادت‌هایی داریم. شاید لازم باشه بعضی از مهارت‌های فرزندپروری رو یاد بگیریم.

در حال حاضر کلی کتاب برای تربیت فرزند خوب هست که می‌تونه به تربیت فرزند موفق کمک کنه. و از همه مهم‌تر، سعی کنیم خودمون الگوی خوبی باشیم. مسائلی مثل همدلی کردن با دیگران، صبور بودن موقع مشکلات، و احترام گذاشتن به همه، بهترین درس‌هایی هستن که می‌تونیم به کودکانمون بدیم. وقتی خودمون این رفتارها رو نشون بدیم، کودکان هم به‌طور طبیعی یاد می‌گیرن. اینجوری نقش خانواده واقعاً پررنگ و سازنده می‌شه.

کلام آخر ما با شما

کودکان مثل یک آینه شفاف، هر چیزی از رفتار والدین خودشون می‌بینن رو بازتاب می‌دن. الگوپذیری کودکان در فرآیند تربیت فرزند نقش اساسی دار و قطعا نقش خانواده هم خیلی مهمه، چون خانه اولین مدرسه‌ایه که کودکان در اون درس زندگی یاد می‌گیرن. بهترین کاری که می‌تونیم بکنیم اینه که نگاهی به رفتار خودمون بندازیم و سعی کنیم بهترین الگویی باشیم که کودکانمون می‌تونن داشته باشن؛ چون کودکان آینده رو از روی دست ما مشق می‌کنن.