- چرا برخی افراد همیشه خونسردن؟
- آروم بودن در شرایط بحرانی خوبه یا بد؟
- آرامش ناشی از انکار موقعیت و سرکوب احساسات چیه؟
- چطور همیشه آروم بمونیم؟
آرامش در بحران؛ چرا برخی افراد تحت هر شرایطی خونسردن؟
بعضی‌ها حتی در شرایط بحرانی و موقعیت‌های استرس‌زا همچنان می‌تونن آروم بمونن؛ این موضوع گاهی به ویژگی‌های شخصیتی اون‌ها مثل درون‌گرایی یا ثبات عاطفی، و گاهی به تجربه‌های قبلی فرد در مواجهه با شرایط بحرانی مشابه مربوطه، که موجب میشه تا واکنش‌های هیجانی این افراد کم شده و تحمل روانی بیشتری نشون بدن. با این حال، خونسردی همیشه نشونه‌ی سلامت روان نیست؛ چراکه گاهی پشت این آرامش ظاهری، مکانیسم‌های دفاعی مثل سرکوب احساسات یا انکار واقعیت پنهان شده؛ واکنش‌هایی ناخودآگاه که ممکنه در کوتاه‌مدت موثر باشن اما در بلندمدت آسیب‌زا خواهند بود.
حفظ آرامش در بحران خوبه یا بد؟
اگر یک نفر واقعا آرومه و این آرامش نتیجه‌ی کنترل ذهن، مدیریت استرس و آگاهی عمیق از موقعیته، نشونه‌ی خوبیه. این آرامش به فرد کمک می‌کنه بتونه بهتر تصمیم بگیره، دیگران رو رهبری و شرایط بحرانی رو مدیریت کنه. این خونسردی نشونه‌ای از پذیرش موقعیت و تمرکز روی راه‌حل‌هاست، نه انکار واقعیت.
اما اگر فرد داره احساسات خودش رو سرکوب یا انکار می‌کنه (مثلا به خودش می‌گه: «همه‌چی خوبه» درحالی‌که واقعا نیست)، آرامشش ظاهریه و می‌تونه باعث بشه که فرد به شرایط موجود، واکنش لازم رو نشون نده (مثل بی‌عملی در برابر خطر). در واقع این بی‌تفاوتی شدید یا قطع ارتباط هیجانی (emotional detachment) می‌تونه نشونه‌ی اختلالاتی مثل PTSD باشه.
آرامش در بحران زمانی می‌تونه نقطه‌ی قوت به حساب بیاد که نتیجه‌ی خودآگاهی و تنظیم هیجانی سالم باشه. اگر این آرامش ساختگی باشه یا از انکار واقعیت و سرکوب احساسات نشات بگیره، ممکنه ناپایدار و خطرناک باشه.
آرامش ناشی از انکار موقعیت و سرکوب احساسات
در برخی افراد، آرامش در موقعیت‌های بحرانی یا پرتنش، نه از خودآگاهی و مهارت‌های تنظیم هیجانی، بلکه از سازوکارهای دفاعی روان‌شناختی نشات می‌گیره. در این موارد، اون‌چه که آرامش به نظر می‌رسه، درواقع پاسخی ناخودآگاه به اضطراب درونی شدید هست.
- انکار واقعیت (Denial)
انکار، یکی از مکانیزم‌های دفاعی اولیه و ناپخته‌ست که در اون، فرد از پذیرش واقعیت ناخوشایند خودداری می‌کنه. برای مثال فردی که با تشخیص بیماری سختی مواجه شده، ممکنه اون رو نادیده بگیره و زندگی روزمره‌اش رو بدون هیچ تغییری ادامه بده، انگار که هیچ اتفاقی نیافتاده.
از نظر علمی، انکار در ابتدا ممکنه فرد رو از شوک ناگهانی حفظ کنه که یک مکانیسم مراقبتی موقته، اما اگر پایدار بمونه، می‌تونه منجر به تصمیم‌گیری اشتباه، رفتارهای ناسازگارانه و به‌تعویق‌افتادن مواجهه‌ی سالم با مسئله بشه.
طبق نظریه آنا فروید (Anna Freud)انکار یکی از ابتدایی‌ترین سازوکارهای دفاعی هست که در سنین پایین یا در شرایط روانی ناپایدار فعال میشه.
- سرکوب هیجانات (Emotional Suppression)
سرکوب هیجانی زمانی رخ میده که فرد، به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه احساساتی مثل خشم، ترس و اندوه رو ابراز نمی‌کنه یا ازشون دوری می‌کنه. سرکوب با کنترل هیجان فرق داره. در کنترل هیجان، فرد آگاهانه احساساتش رو می‌شناسه و به‌درستی مدیریت می‌کنه، اما در سرکوب، احساسات نادیده گرفته و دفن می‌شن.
مطالعات نشون داده‌ان که سرکوب مزمن هیجانات با پیامدهای منفی متعددی همراهه:
- افزایش سطح کورتیزول (هورمون استرس)
- تضعیف سیستم ایمنی
- افزایش خطر اختلالات روانی مثل اضطراب شدید، افسردگی و روان‌تنی‌ها
افرادی که احساسات‌شون رو سرکوب می‌کنن، نه‌تنها در تعاملات اجتماعی عملکرد ضعیف‌تری دارن، بلکه واکنش فیزیولوژیکی شدیدتری (مثل افزایش ضربان قلب و فشار خون) نسبت به گروهی که احساسات‌شون رو ابراز می‌کنن، نشون می‌دن.
همیشه خونسرد بودن و داشتن آرامش ناشی از انکار یا سرکوب، یک آرامش ظاهری و سطحیه که اغلب با فشار روانی پنهان و پاسخ‌های منفی جسمی و هیجانی همراه میشه. این نوع آرامش در کوتاه‌مدت ممکنه کارکرد محافظتی داشته‌باشه، اما در بلندمدت نه‌تنها مانع مواجهه سالم با واقعیت میشه، بلکه می‌تونه آسیب‌زا باشه و تعادل روانی فرد رو تهدید کنه.
چطور وقتی همه‌چی آشفته به نظر می‌رسه آروم بمونیم؟
برخلاف برخی افراد که حتی در بحرانی‌ترین لحظات هم آروم و خونسردن، بسیاری از ما در موقعیت‌های استرس‌زا، با آشفتگی ذهنی و حتی واکنش های شدید روبه‌رو می‌شیم. این یک ضعف نیست بلکه نیاز به شناخت بهتر ذهن و تمرین داره:
۵ راهکار ساده برای حفظ آرامش در هر شرایطی
- تمرکز بر لحظه‌ی حال
به‌جای نگرانی درباره‌ی گذشته یا آینده، باید روی آنچه که در حال حاضر میشه انجام داد تمرکز کنیم. این کار به کاهش اضطراب و افزایش کنترل ذهن کمک می‌کنه.
- نوشتن افکار و احساسات
ژورنال‌نویسی و نوشتن افکار می‌تونه کمک کنه تا درک بهتری از احساسات خودمون داشته‌باشیم و با دیدگاهی تازه به مسائل نگاه کنیم.
- فعالیت بدنی منظم
ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی، یوگا یا رقص قطعا به کاهش استرس و افزایش حس خوب کمک می‌کنن.
- تغذیه سالم و متعادل
مصرف غذاهای مغذی و پرهیز از مواد محرک مثل کافئین می‌تونه به حفظ تعادل روانی کمک کنه.
- خواب کافی و باکیفیت
داشتن خواب کافی و باکیفیت نقش مهمی در بازسازی ذهن و بدن ما داره و کمک می‌کنه تا بهتر با استرس مقابله کنیم.
نتیجه‌گیری
همه آدم‌ها روزهایی رو تجربه کردن که در اون‌ها فارغ از هر اتفاقی که زندگی سر راهشون قرار داده، آروم و بی‌خیال بودن. همچنین روزهایی رو تجربه کردن که کوچک‌ترین مشکل، مثل تخته سنگی بزرگ اون‌ها رو به سمت فروپاشی کامل سوق داده. این که یاد بگیریم چطور در مواقعی که تحت فشار هستیم آرامش‌مون رو حفظ کنیم، همیشه هم آسون نیست اما مهارتیه که می‌تونیم پرورشش بدیم. آروم بودن به ما این امکان رو میده که بهتر و واضح‌تر فکر کنیم، روی خودمون کنترل داشته‌باشیم و تصمیمات بهتری بگیریم.
منابع:
https://www.calm.com/blog/how-to-stay-calm-under-pressure
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Ego_and_the_Mechanisms_of_Defense
https://doi.org/10.1037/0022-3514.72.5.970