قراره در این مقاله چی بدونیم:

• آشنایی با ۵ مورد از رایج‌ترین اشتباهات والدین در تربیت کودک

اشتباهات تربیتی والدین که نباید انجام دهند

تربیت کودک، یکی از حساس‌ترین و درعین‌حال مهم‌ترین وظایف والدین هست. گرچه اغلب پدر و مادرها با نیت خیر به دنبال آموزش و تربیت فرزندشون هستن، اما بعضی از اشتباهات در تربیت کودک می‌تونه رشد عاطفی، ذهنی یا اجتماعی کودکان رو به خطر بندازه. در ادامه‌ی این مقاله با اشتباهات رایج والدین در تربیت کودک آشنا می‌شیم:

۱. مقایسه کودک با دیگران

یکی از رایج‌ترین اشتباهات والدین در تربیت کودک، مقایسه کردن کودکه، چه با خواهر و برادرش، چه با هم‌کلاسی یا کودکان فامیل. وقتی کودک با دیگران مقایسه می‌شه، عزت‌نفسش کاهش پیدا می‌کنه، دچار احساس ناکافی بودن می‌شه و انگیزه‌اش رو از دست می‌ده. پژوهش‌های روان‌شناسی نشون دادن که مقایسه مداوم، منجر به اضطراب، خودکم‌بینی و حتی پرخاشگری پنهان در کودکان می‌شه.

به‌جای مقایسه، باید تمرکز روی پیشرفت فردی کودک باشه. نقاط قوت کودک رو شناسایی کن و تشویقش کن که خودش رو با خودش مقایسه کنه، نه با دیگران.

۲. اهمیت دادن بیش از حد به نمره و موفقیت تحصیلی

در بعضی از خانواده‌ها، تنها معیار سنجش موفقیت بچه‌ها، نمره‌های کسب شده در مدرسه است. این نگاه تک‌بعدی، یکی از مهم‌ترین اشتباهات رایج در تربیت کودک به حساب میاد. تمرکز بیش از حد روی نمره، باعث می‌شه کودک تصور کنه فقط وقتی ارزش داره که موفقیت تحصیلی کسب کرده باشه. این نگرش در بلندمدت باعث کاهش انگیزه درونی، اضطراب امتحان و گاهی هم بی‌علاقگی به یادگیری می‌شه.

باید به کودک یاد بدی که تلاش مهم‌تر از نتیجه‌ است. مشارکت در فعالیت‌های هنری، ورزشی، گروهی یا یادگیری مهارت‌های زندگی هم باید مهم باشن و تشویق بشن. چون این مهارت‌ها هم نقش زیادی در رشد همه‌جانبه کودک دارن.

۳. پُر کردن بیش‌ از حد برنامه روزانه کودک (برنامه‌ریزی سنگین برای کودک)

این روزها بعضی از والدین سعی می‌کنن تا جای ممکن برنامه روزانه کودک رو با کلاس و آموزش‌های مختلف پر کنن. تصور والدین اینه که این کار باعث می‌شه کودک آینده موفق‌تری داشته باشه. اما چرا این کار اشتباهه؟ کودک برای رشد متعادل، نیاز به زمان استراحت، بازی آزاد و حتی بی‌حوصلگی داره! طبق تحقیقات، بازی‌های خلاقانه به رشد شناختی، عاطفی و مهارت اجتماعی کودک کمک می‌کنن. اگر تمام وقت کودک با برنامه‌های آموزشی پر بشه، فرصت کشف و تجربه از کودک گرفته می‌شه.
باید تعادل بین آموزش و بازی کودک برقرار بشه. مثلاً زمان مشخصی رو برای بازی بدون برنامه، وقت آزاد با خانواده یا طبیعت‌گردی کودک اختصاص بده.

۴. تفسیر اشتباه از رفتار کودک

یکی دیگر از اشتباهات والدین در تربیت کودک اینه که بدون شناخت کافی از روان‌شناسی کودک، رفتارهای کودک رو قضاوت می‌کنن. مثلاً وقتی بچه گریه می‌کنه، سریعا برچسب لجبازی یا بی‌ادبی بهش می‌زنن. خیلی وقت‌ها پشت یک رفتار به‌ظاهر منفی، احساسی پنهان قرار داره؛ مثل ترس، نیاز به توجه یا خستگی. اگر کودک بلد نباشه به درستی احساساتش رو بیان کنه، با رفتارش سعی می‌کنه پیام بده.

در این صورت باید دنبال ریشه و علت اصلی رفتار منفی کودک بود. مثلاً اگر کودک داد می‌زنه، شاید نتونسته احساساتش رو درست بیان کنه یا به درستی بهش توجه نشده. باید بهش کمک کنی احساساتش رو بشناسه و ابزار درست برای ابرازش رو پیدا کنه. اینجاست که آموزش مهارت‌های هیجانی و گفت‌وگوی همدلانه اهمیت پیدا می‌کنه.

۵. انتظار بیش از حد از توانایی کودک

گاهی وقت‌ها پدر و مادرها (ناخودآگاه) از کودک انتظاراتی دارن که هنوز از نظر رشدی برای کودکان زوده. مثلاً ممکنه والدین انتظار داشته باشن کودک سه‌ساله‌ زمان عصبانیت،  کامل خونسرد بمونه یا کودک دبستانی‌ بتونه همیشه تمرکز صد درصدی برای درس‌ها رو داشته باشه. این‌جور انتظارات غیرواقعی از کودک فقط باعث فشار روانی، اضطراب و گاهی حتی احساس شکست در وجود کودک می‌شن.

واقعیت اینه که مغز کودک هنوز در حال رشد کردن هست و خیلی از مهارت‌هایی که ما از کودک انتظار داریم (مثل کنترل هیجان، تمرکز طولانی یا تصمیم‌گیری منطقی)، هنوز در مراحل اولیه‌ی شکل‌گیری‌ هستن. به جای توقع بیش‌ازحد، همراهی کن، آموزش بده و صبور باش چون یاد گرفتن هر چیزی، زمان خودش رو می‌طلبه.

حرف آخر

همه‌ی والدین ممکنه در تربیت کودک اشتباهاتی داشته باشن، اما نکته مهم اینه که بدونی کجاها ممکنه اشتباه کنی و دنبال بهتر شدن باشی. با شناخت اشتباهات رایج در تربیت کودک و جایگزینی این موارد با روش‌های مبتنی بر علم روان‌شناسی، می‌تونی یک رابطه سالم، امن و قوی با فرزندت بسازی.